Foto van een stapel verscheurde neen-stemmen die gevonden werden in een kiesbureau in Suruç. Eén van de vele filmpjes, foto’s en berichten met fraudeclaims die circuleren op sociale media. Bron: Amed Dicle/Twitter

 

De twee belangrijkste oppositiegroepen in Turkije hebben laten weten dat ze de uitslag van het referendum over de grondwetswijzigingen niet accepteren. Zowel de sociaaldemocratische Republikeinse Volkspartij (CHP) als de pro-Koerdische Democratische Partij der Volkeren (HDP) hebben laten weten dat ze bezwaren gaan indienen bij de Hoge Verkiezingsraad (YSK) die de officiële resultaten berekent en bekend maakt.

Er zijn veel nieuwsverslagen over fraude en druk in de stemlokalen. Maar vooral de last minute beslissing van de YSK om stembrieven die niet afgestempeld zijn, en de stembrieven die met een verkeerde stempel afgestempeld zijn, toch nog geldig te verklaren, stuit tegen de borst.

Normaliter zijn de stembrieven en de enveloppen die de mensen ontvangen aan de achterzijde afgestempeld door de verantwoordelijken in de stemlokalen. Dat is een controlemechanisme om te vermijden dat mensen van buiten stembrieven mee naar binnen nemen. Echter, in de late middag, de stembusslag was nog volop bezig, heeft de YSK verklaard dat er veel stemmen zonder stempel zijn uitgebracht en dat deze mee aanvaard gingen worden bij de telling.

Dat is hoogst opmerkelijk omdat de spelregels veranderd worden tijdens het ‘spel’ zelf. Anderzijds wordt geen verklaring gegeven over hoe die niet afgestempelde enveloppen in de stembus geraakt zijn. Volgens de CHP zou het weleens om anderhalf miljoen stemmen kunnen gaan. Voldoende om de uitslag te beïnvloeden.

Een tweede, opnieuw last minute, beslissing van de YSK die de mensen doet fronsen, is het aanvaarden van de stembrieven die afgestempeld zijn met ‘evet’ (‘ja’). De officiële stempels van de YSK waarmee de mensen stempelen in het juiste vakje, bevatten het woord ‘tercih’, wat ‘keuze’ betekent. Maar er zijn stembrieven opgedoken die afgestempeld zijn met het woord ‘evet’. Ook dit moet uitgeklaard worden.

Ten derde moet eens verklaard worden waarom de cijfers van het Turkse persbureau Anadolu Agency (AA) en die van YSK niet met elkaar overeenkwamen. De AA is een regeringsgezind persagentschap dat gemachtigd is zelf ook cijfers te verzamelen en deze met het publiek te delen. De cijfers van AA hoeven niet per sé door de YSK meegedeeld te zijn. Vroeger konden meerdere persbureaus dit ook doen, zoals Dogan Haber Agency en Cihan (de Gülenistische agentschappen). Maar deze keer mocht enkel de AA dat doen, wat controle bemoeilijkt en manipulaties gemakkelijker maakt. Het probleem met AA is dat ze heel snel met cijfers afkwamen, terwijl de YSK nog volop aan het tellen was. Zo kondigde AA bijvoorbeeld rond 19u Belgisch tijd aan dat 80% van de stembussen geteld waren, terwijl op dat moment de HDP en CHP bezwaren maakten dat de YSK officieel enkel nog maar 60% geteld had.

In het begin gaf de AA ook een heel ruime voorsprong aan de ja-kamp, tot 65%, en 35% aan de neen-kamp. Maar naarmate de cijfers van de YSK binnenkwamen, kon de AA uiteindelijk niks anders doen dan haar eigen cijfers aanpassen. Rond kwart na negen Belgische tijd kondigde AA aan dat 98% van de stembussen geteld waren, terwijl volgens de HDP en CHP toen nog maar 90% geteld was. De inhaligheid van AA tijdens de verkiezingsdag roept eveneens serieuze vraagtekens op.

Orhan Kilic, 16 april 2017

F
E
E
D

B
A
C
K