Turkije kent sinds 1982 (na de coup van september 1980) een grondwet die werd opge­steld door de militaire coupplegers. Alle fundamentele mensenrechten zijn voorzien, maar worden tegelijk zodanig beperkt dat ze in de praktijk zo goed als onbestaande zijn. Sindsdien zijn er verschillende grondwetswijzigingen geweest, maar behoudens het afron­den van enkele van de meest scherpe kantjes, blijft het fundamenteel een gedrocht.

Wat nu voorligt is eigenlijk niets meer of minder, dan het gedrocht in handen geven van een president met supermachten en quasi onbeperkte bevoegdheden. De macht van het parlement wordt teruggeschroefd, de president kan regeren bij decreten en tevens wordt de rechterlijke macht de facto aangeduid door diezelfde president. De scheiding der mach­ten, waar nu al geen sprake meer van is, zal totaal verdwijnen. Tegelijk blijven de beperkingen van democratische vrijheden van de huidige grondwet be­houden. Met democratisering heeft dit niks meer te maken, dit is de legalisatie van een één-mans-dictatuur.

DEZE BESTAAT ECHTER AL IN DE PRAKTIJK!

De president van Turkije stuurt aan op een grondwetswijziging, terwijl hij tegelijk de huidi­ge grondwet niet respecteert. Volgens de huidige grondwet moet de president immers neutraal zijn, mag hij niet behoren tot een politieke partij, maar Erdoğan heeft zich daar nooit aan gestoord. Integendeel.

Professor emeritus Baskin Oran, gespecialiseerd in grondwettelijk recht, stelt heel duide­lijk dat de president de grondwet overtreedt. Volgens de grondwet zou men de president perfect kunnen afzetten wegens ‘landsverraad’. Hij overtreedt niet alleen zijn constitutionele macht, hij vernietigt de facto het systeem van scheiding der machten.

Hoezeer president Erdoğan de rechtsorde respecteert, is overduidelijk. Als iemand iets zegt waarmee hij niet akkoord is, dan roept hij onmiddellijk de rechterlijke macht op, om actie te ondernemen.

De afkalving van de democratie in Turkije verliep de voorbije jaren in snel tempo, sinds de mislukte staatsgreep en de invoering van de noodtoestand, in juli vorig jaar, wordt Turkije geregeerd bij decreten. Het ‘Turkse Staatsblad’ is een uitzuiveringskrant geworden, waarbij iedere kritische oppositie niet alleen de mond wordt gesnoerd, zelfs het Turks parlement mag niet meer oordelen!

De cijfers zijn hallucinant. Meer dan honderdduizend mensen zijn hun job van de ene op de andere dag verloren, meer dan veertigduizend mensen zitten in de gevangenis, een 80-tal Koerdische burgemeesters zitten opgesloten in de gevangenis net als 13 HDP-parlementairen, rectors worden aan­gesteld door de president, honderden academici zijn werkloos, hun paspoort is ingetrok­ken of ze zitten in de gevangenis en het merendeel van de kritische journalisten maakt deel uit van de gevangenisbevolking.

De mensen zijn bang. Er is een verklikkerscultuur, je kan van de ene op de andere dag je job verliezen, het gaat enorm ver. Nazipraktijken, maar dan echte nazipraktijken. In zijn strijd voor absolute heerschappij ontziet Erdoğan niemand.

WAAROM DAN DIE GRONDWETSWIJZIGING?

In een parlementair systeem kunnen mensen wel eens anders stemmen dan Erdoğan ver­wacht. In juni 2015 verloor de AKP haar parlementaire meerderheid. Het gaat immers niet zo goed in Turkije, ondanks alle triomfantelijke kreten. De inflatie neemt toe (terwijl de toename van de koopkracht een stuk lager is) en ligt boven de 10%, de werkloosheid is gestegen tot 13%. Het groeimodel van de AKP is op sterven na dood. Alle ratingbureaus geven een negatieve visie over Turkije, ze zien het als een land waar je best niet meer in investeert. En door het enorm tekort op de handelsbalans heeft Turkije geld nodig. Eens die kraan is toegedraaid, stort de economie in elkaar. Het ‘flitskapitaal’ komt niet meer, en van echte investeringen is geen sprake meer, integendeel, steeds meer investeerders trek­ken zich terug. Het huidige economische model van Turkije is een ‘Erdoğan-model’, zeg maar de beton-industrie, waar de familie Erdoğan in gebed is. Enorme projecten, om de ‘vriendjes’ cadeaus te doen, met enorme schuldenlasten.

Natuurlijk zal de bevolking in Turkije daarvoor opdraaien. Deze economische groei is kunstmatig en gedoemd om te mislukken. Er zit een zware economische crisis aan te komen.

De binding tussen de ‘beton-bedrijven’ en de ‘Erdoğan-lobby’ is niet nieuw. Vandaag moet het een motor worden voor de economische groei. Heel dom, het apparaat sputtert. En te­gelijk weet iedereen, zelfs de kiezers van de AKP, dat de corruptie enorm is. Natuurgebie­den worden in handen gegeven van Erdoğan-vriendelijke investeerders, kapotge­maakt voor het ‘grote geld’. Men wil een kerncentrale bouwen op aardbevingsgevoelige grond. Enkel – en enkel – het grote kapitaal overheerst.

Erdoğan is niet enkel president, hij is de hoofdverantwoordelijke voor een totaal corrupt staatsapparaat, dat Turkije vernietigt! Hij maakt deel uit van een nieuwe bourgeoi­sie die enkel uit is op snelle en enorme verrijking, en hij gebruikt het staatsappa­raat om dit te realiseren.

Maar tegelijk is hij bang. Eens de economie ineenstort, komt Turkije in een zware crisis, en die zit er aan te komen, daarom wil hij nu absolute machten en bescherming. De kliek rond Erdoğan zal vallen, vroeg of laat, want noch vanuit een kapitalistisch, noch vanuit een socialistisch standpunt, overleeft deze economie.

Daarom wil hij zich verzekeren van zijn positie. Daarom is deze grondwetswijziging nodig voor hem.

EEN REFERENDUM ONDER DE NOODTOESTAND, KAN DAT WEL?

Bij een referendum zouden minstens alle bestaande vrijheden moeten gerespecteerd wor­den, wat niet het geval is onder de noodtoestand. Het is niet normaal dat parlementairen worden opgesloten, dat burgemeesters worden opgesloten, dat journalisten hun werk niet kunnen of durven doen. Hoe kan je dan nog spreken van ‘vrije verkiezingen’?

De campagne verloopt met ongelijke middelen. Terwijl de president veertig meetings houdt, die minuut na minuut uitgezonden worden op de door de regering gecontroleerde media, komt de oppositie nauwelijks aan bod. Het is moeilijk campagnevoeren voor het neen-kamp. Regelmatig worden mensen van het neen-kamp aangehouden of aangevallen. Er zijn wel meetings, maar die komen nauwelijks aan bod.

Nochtans blijft de strijd ongelooflijk spannend. In het neen-kamp zitten de kiezers van de pro-Koerdische HDP/DBP, maar propagandavoeren is heel moeilijk en je ziet hen noch in de kranten, noch in de media. Ook de CHP zit in het neen-kamp. Klein links zit in het neen-kamp. Maar ook een aantal islamitische groepen waar Erdoğan voorheen op kon rekenen, zien weinig in een presidentieel systeem.

In het ja-kamp zit natuurlijk de AKP, de regeringspartij die Erdoğan overheerst met ijzeren vuist. Toch is een deel van de AKP-kiezers (men raamt het op 20%) ofwel tegen ofwel onbeslist. De oude coryfeeën van de AKP laten zich niet inzetten voor het ja-kamp. Daarnaast het je de ultranationalistische (zeg maar fascistische) partij van de Grijze Wolven, de MHP. Hun lei­der, Bahceli, heeft Erdoğan gesteund, om zijn eigen positie te behouden. Maar dit leidt tot een enorme verbrokkeling van de MHP. Volgens de peilingen zou zelfs een meerderheid van MHP-kiezers ‘neen’ stemmen. Daarnaast zijn er ook enkele kleine, regeringsgezinde Koerdische partijen die oproepen om ‘ja’ te stemmen, zoals de Huda-Par die ontstaan is uit Hizbullah.

POLARISATIE EN SCHEPPEN VAN EEN VIJANDBEELD

Net zoals hun president, stellen de AKP-ministers, de neen-stemmers gelijk met ‘volksver­raders’ en ‘terroristen’. Maar dit blijkt een tegengesteld effect te hebben. Het drijft kiezers weg uit het ja-kamp.

Daarnaast zijn de aanvallen op de EU en Europa met woorden zoals ‘nazi’s en fascisten’, niet direct van die aard om de toch al gespannen verhoudingen te verbeteren. Turkije voorstellen als het democratische paradijs tegenover het fascistische Westen, is natuurlijk absurd, maar het is hoofdzakelijk bedoeld als propaganda in eigen land.

Dat deze uitspraken de economie treffen, is de laatste zorg van Erdoğan. Want, zo hoor je al­thans, eens de ja-stem het haalt, daalt de werkloosheid, komen er terug investeringen in Turkije en daalt de inflatie. Maar of dat behoudens bij overtuigde Erdoğan-fans ook maar enigszins geloofwaardig overkomt valt te betwijfelen.

Intussen worden massaal aanhangers van de AKP tewerkgesteld in openbare besturen, zij het met tijdelijke contracten. Zelfs de BTW op een aantal huishoudelijke toestellen is ge­daald (ook een tijdelijke maatregel). Dit is natuurlijk niets meer dan ‘stemmen kopen’.

De nefaste Turkije-politiek in Syrië is afgeblokt. Erdoğan mag de operatie ‘het schild van de Eu­fraat’ dan als geslaagd beschouwen, het is een nederlaag over de hele lijn. Dat er vijftig militairen zijn gesneuveld, dat meer dan twintig tanks zijn vernietigd, dat ‘Rojava’ sterker staat dan voorheen, dat hoor je nooit op de Turkse media.

Erdogan’s Path to Power – Latuff

 

ZULLEN DE VERKIEZINGEN EERLIJK VERLOPEN?

Ik heb er mijn grootste twijfels over. In Oostenrijk bijvoorbeeld zijn er 65.000 kiesgerech­tigde Turken, volgens de bevolkingsregisters, Turkije stelt dat er 130.000 zijn. Toch niet normaal!

Hoe gaan de mensen van de vernietigde Koerdische steden stemmen? Zij zijn met meer dan 500.000, verdreven uit hun steden en intern op de vlucht!

Los daarvan, alleen het bestaan van de noodtoestand is reden genoeg om deze verkiezin­gen in vraag te stellen.

DE PRESIDENT IS BANG, DOODSBANG

Het mag dan op het eerste zicht al lijken dat de president alle macht in handen heeft, de realiteit is dat het staatsapparaat niet meer functioneert. De voortdurende zuiveringen hebben het staatsapparaat ontmanteld.

De president is bang. Hij vertrouwt bijna niemand meer. Want er liggen nog een aantal heikele dossiers te wachten. Het proces van Rezi Zarrab is daar eentje van. De man die nu vastzit in de VS, was hoofdverdachte in de grote corruptieschandalen van eind 2013, wel­iswaar opgezet door Gülenistische rechters, maar hij is iemand die uit de biecht zou kunnen klappen om zijn hachje te redden. Als die ‘beerput’ opengaat, zouden er wel eens koppen kunnen rollen.

Erdoğan heeft het meest schrik voor ‘meer democratie’, want in een rechtsstaat staan hem vervelende dingen (ik druk me zacht uit) te wachten. Daarom wil hij steeds meer macht in eigen handen concentreren.

Er circuleren steeds meer geruchten over een ‘nieuwe’ staatsgreep en de mogelijkheid van een burgeroorlog. Want hoewel over de economie niet wordt gesproken, is dat de achilles­hiel van Turkije.

Een ja-stem zal niets oplossen, maar als de neen-stem het haalt, dan zit het land in een impasse. Dit referendum lost niks op, het verdiept enkel de problemen.

 

Özgür Fatsa, Turkije, 30 maart 2017

 

 

 

 

 

 

F
E
E
D

B
A
C
K