Foto Kirkuk (bron Wikimedia Commons)

Koerdische Peshmerga-strijders hebben zich op 16 oktober zonder veel strijd teruggetrokken uit de stad Kirkuk.  Een dag later hebben ze ook de stad Sinjar (Shengal) aan zijn lot overgelaten. Ik probeer uit te zoeken en te begrijpen wat er aan de hand is. Omdat elke Koerdische politieke partij eigen mediakanalen heeft, is het moeilijk om aan de juiste informatie te komen. Helaas heeft geen enkele Koerdische leider tot nu toe zijn verantwoordelijkheid genomen om ons inzicht in de gebeurtenissen te geven. Vooral de bewoners van Koerdistan wachten in spanning af.

De Westerse coalitie laat de Koerden in Zuid Koerdistan (Irak), zakken als een baksteen nu IS verdreven is uit dit gebied. De Koerden hebben Raqqa bevrijd en IS is bijna verdwenen in Rojava (Noord Syrië). De vraag is of nu het Westen de Koerden niet meer nodig heeft voor de strijd tegen IS in Syrië, hen daar hetzelfde lot wacht als de Koerden in Irak.

De multiculturele stad Kirkuk, die het strijdtoneel is van wereldmachten, is het hart van Koerdistan. De stad is bekend van de omvangrijke olievoorraad. De olie is de belangrijkste inkomstenbron voor de hele regio. De stad en de omgeving zijn door de Peshmerga’s en HPG-strijders (van de PKK) bevrijd uit handen van IS. Veel jonge mensenlevens zijn verloren gegaan bij de verdediging van de stad. De stad Sinjar is bekender wat dat betreft. Op 3 augustus 2014 trok IS Sinjar binnen en deed met veel menskracht een aanval op Sinjar. Duizenden vrouwen en kinderen zijn ontvoerd. Even zovelen mannen zijn ter plekke vermoord. Jonge mannen die nog geen snor droegen. Die veel dromen hadden maar ervoor kozen om hun vaderland te verdedigen. De Koerden kwamen met de steun van de Westerse coalitie terug en na twee jaar hebben ze de stad Sinjar bevrijd van IS.

Wat er deze dagen gebeurt, kan geen enkele Koerdische leider aan het volk uitleggen. Hoe zouden ze dat ook moeten doen? Daarvoor zouden ze een emotieloze robot met een olifantenhuid moeten zijn. Steden die met veel bloed, zweet en tranen bevrijd zijn, zonder slag of stoot weer teruggeven aan de vijand. Dat accepteert geen enkele verstandige Koerd. De Koerden zijn weer op een negatieve manier bezig met elkaar in plaats van met hun vijand.

Eerst waren de Koerden ontzettend kwaad op de PUK, (Patriottische Unie van Koerdistan) de partij van Celal Talabani (sinds een viertal jaren was hij ernstig ziek, enkele dagen geleden is hij overleden) omdat ze zonder enige strijd Kirkuk uit handen hebben gegeven. Daarna werden ze ook kwaad op de partij van Mesud Barzani, de KDP, (Koerdische Democratische partij), die Sinjar alleen liet. Allebei op hun beurt offeren ze Koerdische gebieden op die met veel bloed zijn bevrijd en laten de bevolking in de steek.

Voor beide partijen geldt dat ze de andere hadden kunnen bijstaan in de strijd. Waarom trokken de strijders van KDP niet naar Kirkuk? En waarom hielp de PUK niet in Sinjar? Ze hebben menskracht. Ze hebben wapens. Wat heeft hen tegengehouden? Het lijkt allemaal op een scenario dat al veel eerder is geschreven. De partijleiding speelt spelletjes, heeft de rollen en de belangen weer goed verdeeld, zoals we gewend zijn. Is het een afleidingsmanoeuvre om hun falen te verbergen? Deze keer gaat het volk hen niet vergeven. Want het bloed van hun kinderen, broers en zussen is nog niet gedroogd op de aarde van de Koerdische steden.

Het maakt me nog het meeste kwaad dat het de Koerdische overheid niet is geluk om een Koerdische eenheid te vormen. Terwijl ze al vanaf 1991 de macht en daarmee alle kansen hebben gehad. Je bouwt een land niet op cement. Ze hebben lege gebouwen zonder mentaliteit neergezet. Waarom konden ze geen peshmerga-eenheid vormen? Altijd zijn de eigen partijbelangen boven de belangen van het volk gegaan. Ze hebben ieder alleen maar hun eigen partij groot gemaakt. De KDP en PUK zijn de rijkste partijen van het Midden-Oosten. Maar de Koerden hebben nog steeds geen nationale omroep, radio enz.  Dat de Peshmerga’s nu niet willen vechten om Sinjar of Kirkuk is dankzij het mislukte, corrupte politiek beleid van deze twee partijen. In plaats van eenheid hebben ze verdeeldheid onder de Koerden gezaaid.

Verschillende politieke analisten zeggen dat PUK en KDP in de afgelopen weken al een compromis met de Iraakse regering in Bagdad hebben gesloten, over het terugtrekken tot de grenzen van voor 2014. Betwiste gebieden die de Koerden overnamen van IS. De stilte van de Koerdische leiders lijkt dit idee te bevestigen. Als je zo een compromis al hebt gesloten waarom dit theater dan? Anderen zeggen dat de VS op deze manier Barzani wil straffen voor het houden van het referendum. Hij wilde dat doorduwen, en niet wachten op groen licht van de VS. Heeft hij een inschattingsfout gemaakt? Was hij niet voorbereid op dit slechtste scenario? Het leek me onvoorstelbaar dat hij zonder rugdekking dit plan zou doorzetten. Maar waar is die rugdekking dan nu? De tijd zal het antwoord wel gaan geven maar er zullen nog heel wat kilometers op het politieke en diplomatieke wereldtoneel gemaakt moeten worden. Alle krediet die de Koerden in strijd tegen IS hadden opgebouwd bij het Westen lijkt in een maand alweer verkwanseld te zijn.

De Koerden hebben massaal voor onafhankelijkheid gestemd bij het referendum. Ik geloof in de kracht van het Koerdische volk. Dat heeft al zoveel moeilijke tijden overleefd, dat ze ook hier wel weer doorheen gaan komen. Maar de Koerdische geschiedschrijvers zullen dit verraad niet vergeten.

Reber Dosky

Reber Dosky (1975) is een Koerdisch-Nederlandse filmmaker die geboren werd in Duhok (Iraaks Koerdistan). Hij maakte verschillende bekroonde kortfilms en documentaires over het harde leven in de Koerdische regio’s van Syrië, Irak en Turkije. Zo reisde hij verschillende malen naar Kobani, de stad in het noorden van Syrië waar de Koerdische milities en hun bondgenoten uit andere bevolkingsgroepen strijd leverden tegen de Islamitische Staat. Hij maakte verschillende documentaires over deze reizen, waaronder Meyrem, The Sniper of Kobani en Radio Kobani. Daarnaast maakte hij ook Yezidi Girls, een indringend portret over Yezidi-meisjes in het noorden van Irak, die aan de gruwelijke seksslavernij van de Islamitische Staat ontsnapten.

F
E
E
D

B
A
C
K