Koerdisch Instituut – Van eind mei tot half juni 2015 trok een delegatie van het Koerdisch Instituut te Brussel naar Zuid Koerdistan in het noorden van Irak (KRG). Het was de bedoeling om van daaruit verder te reizen naar Rojava, de Koerdische regio’s in Syrië, maar helaas gaven de lokale autoriteiten hier geen toelating voor. De delegatie had als doel achtergrondinformatie te verzamelen over de situatie ter plaatse en over de dagelijkse praktijk in het Koerdische emancipatiestreven en daarover vervolgens verslag uit te brengen. Bij de deelnemers was onder meer een reportageploeg en vredesactivist en publicist Ludo De Brabander (Vrede vzw) die voor zijn Facebookpagina het volgende verslag maakte.
Erbil – 29 mei om 18:36
In Erbil, Zuid-Koerdistan (Noord-Irak). Van de gevechten aan de Khazarfrontlinie een 40-tal kilometer verder is niets te merken. Afgelopen zomer werd de stad nochtans bedreigd door een offensief van IS. De VS zagen zich verplicht om te interveniëren, want oliemultinationals als Exxon Mobile en Chevron hebben er grote contracten lopen voor het oppompen van de olie in het autonome Koerdische noorden, ook al is dat zeer tegen de zin van Bagdad. Daar vindt men dat het aan de centrale regering toekomt om de contracten (en de opbrengsten er van) te onderhandelen. In vergelijking met de rest van Irak boert de regio economisch goed, maar is de ongelijkheid en armoede zichtbaar erg groot. Het is vooral een kleine toplaag die profiteert en bovendien teelt de corruptie er welig. Maar sinds de scherpe daling van de olieprijzen en de oorlog tegen IS, lijkt ook hier de economische crisis toe te slaan. De voornamelijk Turkse investeerders kijken de kat uit de boom. Bovendien zochten heel wat vluchtelingen, onder wie 4.000 christenen uit Mosoel (dat onder controle staat van IS), er hun toevlucht. Militair is het er nu relatief rustig, hoewel IS in april nog een bomaanslag pleegde gericht tegen het Amerikaanse consulaat.
Qandil – 3 juni om 23:10
Enkele dagen in het Qandilgebergte (Zuid-Koerdistan of Iraaks Koerdistan) in de kampen van de PKK. De Koerdische bevrijdingsbeweging PKK zocht daar haar toevlucht eind de jaren ’80 om te ontsnappen aan de acties en de repressies van het Turkse leger. De PKK was toen nog een behoorlijk autoritaire organisatie die zich op orthodoxe wijze op het marxisme-leninisme beriep. Maar vanuit zijn eenzame cel legde PKK-leider Abdullah öcalan zijn organisatie onder de kritische loep. Met de hulp van de politieke en anarchistische denker, Murray Bookchin, transformeerde hij de PKK-ideologie tot het democratische confederalisme waarbij 1. radicale democratie en vrijheid 2. de ecologische maatschappij 3. en de complete gelijkwaardigheid van de vrouw centraal staan. Het gaat niet om louter theorie. In het Qandilgebergte, net zoals dat het geval is met de zusterorganisatie PYD in het Koerdische Syrië (Rojava), past men de ideeën consequent toe. We verbleven er enkele dagen telkens in een ander kamp. We zagen hoe de PKK zoveel meer is dan een gewapende organisatie die door de EU totaal onterecht op de lijst met terroristische organisaties prijkt. Elk orgaan van de PKK wordt geleid door twee co-voorzitters die van een verschillend geslacht moeten zijn. Vrouwen zijn in bestuursfuncties met minstens de helft vertegenwoordigd. Doelstelling is dat het patriarchaat wordt vervangen door een gelijkwaardige samenleving. De kampen worden bewoond door kleine eenheden van 10 à 15 leden. Zo’n eenheid streeft er naar om zo respectvol mogelijk om te gaan met de mooie natuur in het gebied en ook met de mensen van de kleine dorpen. Jagen is er verboden, rond het kamp vind je kleine tuintjes met biologische groenten, afval wordt beperkt en verdwijnt in vuilnisemmers. Zelfs een sigarettenpeuk vind je er niet. Er is een klein gezondheidscentrum en een tandartsenpraktijk die gratis gezondheidszorg en medicatie verstrekken aan de plaatselijke bevolking. Jonge PKK militanten en rekruten krijgen elke dag militaire training maar ook politiek, economisch, cultureel onderwijs. Een hele verademing voor jongeren die dikwijls uit gezinnen met traditionele relaties en patronen afkomstig zijn. De organisatie is strak en efficiënt georganiseerd. Op militair vlak hebben we in Irak kunnen zien wat dat betekent, hoe ze de opmars van de Islamitische Staat kon stuiten in Makhmur of vele Yezidi mensenlevens in Sinjar aan de Syrische grens, hebben gered door hen te laten ontsnappen via een geforceerde corridor. Bij de PKK staat het individu ten dienste van de gemeenschap en omgekeerd. En toch heb ik een kleine bedenking. We deden verschillende interviews met kaders en gewone militanten. Ik kon me niet van de indruk ontdoen dat er een heuse verheerlijking bestaat ten aanzien van leider ‘Apo’ (de koosnaam voor Abdullah öcalan). Terwijl iedereen spreekt van vrijheid en autonomie, worden zijn geschriften ingestudeerd als ware het de bijbel zelf. Na elk interview overheerste bij ons toch het gevoel dat öcalan werd afgedreund met weinig marge en/of vermogen voor een kritische lezing. Terwijl de filosofie van het democratisch confederalisme vertrekt vanuit de basis (bottom up) zorgt de verregaande verheerlijking van ‘Apo’ ook wel een beetje voor een top-down benadering. Soit, ik was gefascineerd door de organisatie, de toewijding en de enorme gastvrijheid die er ons te beurt viel.
Dohuk – 6 juni om 0:41
Kinderen in het vluchtelingenkamp in Kankhe, ten zuiden van Dohuk, Irak (c) Ludo De Brabander
Dohuk, Zuid-Koerdistan (Iraaks Koerdistan). Het is frustrerend wachten op een vergunning van de Koerdische Regionale Regering om de grens naar Rojava (Syrisch Koerdistan) te mogen oversteken. De Koerdische Democratische Partij die hier de lakens uitdeelt ziet de PKK en haar Syrische zusterpartij PYD als rivalen. De succesvolle verdediging van Kobani door de PYD en de ontzetting door de PKK/PYD van de Jezidi’s die geblokkeerd zaten op de Sinjarberg na het offensief van de Islamitische Staat, deed hun populariteit toenemen. Tegelijkertijd daalde het aanzien van de Pershmerga die hier verbonden zijn met de KDP, nadat deze op veel plaatsen hun posten verlieten waardoor IS in staat was belangrijke veroveringen te doen. Een andere reden voor de slechter geworden relaties heeft te maken met de nauwe economische banden tussen Turkije, dat de PKK als een terroristische organisatie beschouwt, en Iraaks Koerdistan waar de KDP van profiteert.
Ten zuiden van Dohuk zijn er heel wat vluchtelingenkampen waar de Jezidi’s hun toevlucht hebben gezocht na de verovering van hun dorpen en de stad Sinjar. Volgens de broer van de religieuze leider van de Jezidi’s, is zowat de helft van de goed 500.000 Jezidi’s die in Irak leven op de vlucht. Slechts enkelen willen hun verhaal vertellen. Ze zijn te getraumatiseerd of ze vrezen voor het leven van de achtergebleven vrienden en familieleden. Besto is een jongen van rond de veertien jaar die 8 maanden onder IS bewind leefde. Hij en zijn drie broers moesten elke dag de gebedspraktijken van de islam uitvoeren, kregen islamitisch onderwijs en ook een militaire training. Wie daaraan weigert mee te werken wordt gedood. Besto was er ook getuige van hoe twee jonge vrouwen met enkele IS-strijders opgesloten werden. Op vraag of hij wist wat er met hen gebeurde zei hij: “ik denk dat het wel duidelijk is”. Hij kon ontsnappen met zijn oudere tante omdat hij speelde dat hij compleet verzwakt was. Zijn drie oudere broers zijn nog altijd in handen van IS. Tijdens een bezoek aan een van de kampen in Khanke zijn de trauma’s van de mensen van de gezichten te lezen. Nu moeten ze leven in tenten bij temperaturen die momenteel rond de 40 graden hangen. De solidariteit onder de Jezidi’s, die al eeuwenlang te lijden hebben onder vervolgingen, is groot. De zoon van de koninklijke familie van de Jezidi’s toont ons hoe hij in zijn ruime vertrekken 22 families heeft gehuisvest.
De frontlijn is soms maar een twintigtal kilometer van ons verwijderd, maar toch gaat het gewone leven door. Bij het bezoek aan het plaatselijke heiligdom in Laleish, komen Jezidi-families zoals elke vrijdag samen om er te eten, praten en ja… zelfs te lachen. Iedereen weet dat er ooit een einde komt aan deze nachtmerrie.
Mahmour – 7 juni om 21:40
Mahmour, Irak. De Koerdische Regionale Regering (KRG) weigert ons een vergunning te geven om de grens over te steken naar Rojava (Koerdische Syrië). Ook de toegang tot Sinjar, waar de YPG/PKK stellingen zijn, wordt ons ontzegd. Het is duidelijk dat er geen pottenkijkers gewenst zijn en dat de KRG geen publiciteit wil geven aan de succesvolle strijd van YPG/PKK tegen de Islamitische Staat. Zo vlak voor de Turkse verkiezingen wil de KRG haar goede relaties met de Turkse AKP-regering niet op het spel zetten. We trekken naar het vluchtelingenkamp Mahmour ten zuidwesten van Erbil op 20 km van de frontlijn met de Islamitische Staat. In het kamp leven 12.000 mensen die in 1994 de repressie in Noord-Koerdistan (Turkse Koerdistan) zijn ontvlucht. Hun dorpen, in de regio van Sirnak en Hakkari, werden ontruimd of platgebrand omdat ze als schuiloord of bevoorradingsplaats voor de PKK-guerilla konden dienen. Ze vonden een eerste toevluchtsoord in de grensstreek van Turkije, waar ze evenwel door Turkse gevechtsvliegtuigen werden gebombardeerd en door Peshmerga van de KDP werden aangevallen. Na diverse omzwervingen en aanvallen op hun kampen waarbij heel wat mensen het leven lieten, konden ze, na een akkoord met het toenmalige Baath-regime van Saddam Hoessein, eind 1998 terecht in Mahmour, een klein onooglijk woestijndorpje aan de rand van Iraaks Koerdistan. “In de zomer kunnen de temperaturen er oplopen tot 50 graden. We vonden er alleen maar stenen, slangen en schorpioenen” zo getuigt een kampbewoner. Inmiddels zijn de tenten vervangen door kleine huizen van leem en steen, zijn er tuintjes met bomen, groenten en kruiden en oogt het allemaal erg knus en bijna Provençaals.
Op 6 augustus viel de Islamitische Staat het kamp aan dat defensieloos werd achtergelaten door de gevluchte Peshmerga. De bevolking kon op tijd vluchten. Eenheden van de HPG (de militaire vleugel van de PKK), zo’n 300 man/vrouw sterk, trokken twee dagen later naar Mahmour en slaagden er in korte tijd in om het kamp en het aanpalende dorp te heroveren. Sindsdien beschermen ze het kamp en hebben ze verdedigingsposten opgetrokken aan de frontlinie met de Islamitische Staat. Het voorval is nog maar eens het bewijs dat een kleine groep goed getrainde en gemotiveerde strijders de Islamitische Staat kan verslaan.
In het kamp hebben de bewoners zich georganiseerd volgens de basisprincipes van het democratisch confederalisme. Het kamp heeft vijf buurtraden die beslissingen treffen over de dienstverlening en die de dagelijkse problemen aanpakken. Deze buurtraden staan voor iedereen open. Zij bezorgen die beslissingen aan de 91 leden tellende Algemene Vergadering van het kamp die deels is samengesteld uit telkens 5 vertegenwoordigers van de buurtraden. Die oordeelt over algemene zaken die het hele kamp aangaan zoals afvalophaling en budgettaire kwesties). Daarnaast zetelen er ook vertegenwoordigers van de middenveldorganisaties in (vrouwen-, jongerenorganisaties,…) en 31 leden die worden verkozen door een tweejaarlijks congres van het kamp. He bestuur van het kamp wordt eveneens om de twee jaar verkozen, maar dan rechtstreeks door iedereen die zich geregistreerd heeft als kiezer (16 tot 60 jaar). Om de twee maanden wordt er een collecte georganiseerd bij de kampbewoners die naar vermogen een bijdrage leveren aan het kampbudget. Voor het juridische systeem is er een coördinator die geval per geval een commissie laat samenstellen uit kampbewoners die via overleg geschillen proberen op te lossen. Dit hele systeem van democratisch confederalisme vind je ook in Rojava en (als parallel systeem) in Turks Koerdistan.
6 juni om 8:03
De Koerdische PYD is al een maand bezig aan succesvol offensief dat Kobani en Cizre moet verbinden. Tegelijk dreigt een belangrijke aanvoerlijn richting Turkije van IS afgesloten te geraken.
7 juni om 22:24
De AKP strandt op 258 zetels en verliest daarmee 69 zetels. HDP haalt in een klap 79 zetels binnen. Dit betekent een enorme klap voor de ambities van Erdogan om zijn presidentiële macht uit te breiden. Erdogan voerde een haatcampagne tegen de HDP in een poging de partij onder de kiesdrempel te houden en zelf met de meeste zetels ervan te gaan lopen. Dat is duidelijk mislukt. Erdogan gedraagt zich meer en meer als een autoritaire en megalomane heerser. Hij voerde actief campagne hoewel hij zich volgens de grondwet boven het partijgewoel dient te plaatsen. HDP kantoren werden aangevallen. Er vielen doden. Het kiesresultaat is het beste antwoord daarop!!! Minpuntje is de vooruitgang van MHP, een partij – hoewel wat gematigder geworden – met een extreemrechts verleden
Ludo De Brabander, vanuit de KRG.
Volg Ludo De Brabander via Facebook.
