Koerdistan
Land van de Koerden
Koerdistan – letterlijk het “land van de Koerden” – is de streek in het Midden-Oosten die beschouwd wordt als het thuisland van het Koerdische volk. Na de Eerste Wereldoorlog verdeelden de geallieerden deze regio over het huidige Turkije, Syrië, Irak en Iran. In elk van deze landen werd de Koerdische bevolking vervolgens zwaar gediscrimineerd.
De vier delen van Koerdistan kenden zo verschillende – maar even droevige – historische ontwikkelingen, met bloedige repressie en ernstige mensenrechtenschendingen als rode draad.
Daarbuiten leven er ook Koerdische bevolkingsgroepen in Armenië en Azerbeidzjan. En tot slot bestaat er een omvangrijke Koerdische diaspora van zo’n anderhalf miljoen mensen, waarvan ongeveer de helft in Duitsland woont.
Met naar schatting 35 tot 45 miljoen mensen zijn de Koerden één van de grotere volkeren ter wereld zonder eigen staat.
Door de onderdrukking werd de Koerdische taal nooit gestandaardiseerd. Vandaag worden er verschillende varianten van het Koerdisch gesproken, waaronder Kurmancî, Soranî, Pehlawî, Hewramiî, Goranî en Zazakiî.
Koerdistan is – net als de rest van het Midden-Oosten – een lappendeken van verschillende etnisch-religieuze groepen. Tussen de Koerden leven tal van andere volkeren, waaronder Arabieren, Armeniërs, Arameeërs (Assyrische christenen), Turkmenen, Turken, Azeri en minder bekende bevolkingsgroepen zoals de Shabak.
De meeste Koerden zijn soennitische moslims, maar er zijn ook sjiitische en alevitische Koerden, naast christenen, joden en aanhangers van minder bekende religies zoals het yezidisme en het yarsanisme. Nagenoeg alle Koerdische politieke bewegingen dragen het respect voor deze etnisch-religieuze diversiteit hoog in het vaandel.
De Koerden noemen de vier delen van hun thuisland naar de vier windstreken: Bakur (het noorden), Rojhilat (het oosten), Başȗr (het zuiden) en Rojava (het westen).
Klik op deze regio's om meer te leren over hun geschiedenis!
Bakur
Armenië en Azerbeidzjan
Naast de vier regio's van Koerdistan bevinden zich ook kleinere Koerdische bevolkingsgroepen in Armenië en Azerbeidzjan.
Rojhelat
... Tekst voor Interactieve Kaart Rojhilat ...
In het noordwesten van Iran ligt Rojhilat (‘oosten’).
Başȗr
Rojava
... Tekst voor Interactieve Kaart Rojava ...
In het noorden van Syrië ligt Rojava (‘westen’).
”Ik heb me steeds afgevraagd waarom de Koerdische vlag uit groen, rood en geel bestaat. Misschien omdat dit de drie kleuren zijn van de lente in onze bergen: groen door de weilanden, gewassen met het smeltende ijswater, fris bespikkeld met levendige boterbloemen en met vuurrode klaprozen. Onder dit vaandel zijn meer dan dertig miljoen zielen verenigd, zo beweeglijk als de bloemen in het weiland; dertig miljoen menselijke bloemen zonder ophouden heen en weer gejaagd naar goeddunken van de wrede fantasie van de wind die men “Geschiedenis” noemt, altijd met een G-hoofdletter en nooit met een g-kleine letter van ons klein volk, uitgezet in wankel evenwicht op de grenzen van vier landen: Irak, Iran, Turkije en Syrië… vier landen steeds bereid om oorlog te voeren en zich vervolgens te verzoenen, ten koste van ons en op het gevaar af van ons weg te vegen met een simpele armbeweging.”
(Uit: BAMARNI, Ahmed. De Koerdische lente. Ik, peshmerga, ik geef mijn ziel. Koerdisch Instituut, 1999, Brussel, pp. 17-18)
Geschiedenis
van een statenloos volk
Uit vondsten in Jarmo (Irak) kan men opmaken dat het gebied reeds in het 7e millennium v.Chr. bewoond was. De eerste tekenen van een Koerdistan gaan terug naar ongeveer 3000 v.Chr. Het kreeg zijn huidige etnische structuur pas door de Perzische invallen van ca. 800 v.Chr.
In de loop der tijd werden de Koerden geïntegreerd in en veroverd door vele volkeren. Het gebied werd in de 16de eeuw verdeeld tussen het Ottomaanse Rijk en het Safawidenrijk (een Azerbeidzjaanse dynastie die toen over Perzië heerste).
In de tijd van de Ottomanen woonden de meeste Koerden in de buurt van Amed en bewaakten zij de buitengrenzen van het Ottomaanse Rijk waar ze in sommige provincies verregaande autonomie voor terug kregen.
Echter halverwege de 19de eeuw worden de Koerdische gebieden in het Ottomaanse Rijk manu militari onder controle gebracht van het centrale gezag in Istanbul tot de val van het Ottomaanse Rijk aan het einde van de Eerste Wereldoorlog.
Armeense Genocide
De Armeense genocide is de naam voor de volkerenmoord gepleegd op tussen de 1 en 1,5 miljoen Armeniërs in het Ottomaanse Rijk ten tijde van het regime van de Jonge Turken.
Val Ottomaanse Rijk
De Eerste Wereldoorlog brengt het Ottomaanse Rijk ten val in 1918 bij het tekenen van de wapenstilstand van Mudros. 
Verdrag van Sèvres
Het Verdrag van Sèvres was een vredesverdrag dat op 10 augustus 1920 werd getekend tussen de geallieerden en het verslagen Ottomaanse Rijk. 
Verdrag van Lausanne
De Vrede van Lausanne is een vredesverdrag uit 1923, waarmee de Grieks-Turkse Oorlog van 1921-1922 werd beëindigd en de grenzen van Turkije werden vastgesteld. 
Sheikh Saïd Opstand
Onder leiding van Sheikh Saïd kwamen duizenden Koerden in opstand tegen het nationalistische regime van Atatürk. 
Republiek Ararat
De Republiek Ararat was een Koerdische republiek die zich tijdens de Ararat-opstand op 28 oktober 1927 onafhankelijk verklaarde van Turkije. 
Bloedbad van Zilan
Het bloedbad van Zilan verwijst naar het bloedbad van duizenden Koerdische inwoners in de Zilan-vallei van Turkije op 12/13 juli 1930, tijdens de opstand van Ararat. 
Dersim Opstand
Onder leiding van Seyid Riza kwamen de Alevi Koerden in het oosten van Turkije (Dersim regio) in opstand tegen de Turkse regering. 
KDP - Mahabad Republiek
De Mahadad Repuliek was voor een korte tijd (januari 1946 tot december 1946) een autonoom Koerdisch bestuurde staat in het noorden van Iran. Daar werd ook de Koerdisch Democratishe Partij (KDP) opgericht. 
Koerdistan - Irak Oorlog
De eerste oorlog tussen Irak en de Koerden (onder leiding van Mustafa Barzani), ook gekend als de Aylul upstand duurde van 1961 tot 1970. 
Iraaks Koerdisch Vredesverdrag
In Maart 1970 sloten de Koerden en Irak een Autonomie Vredesverdrag om de oorlog te staken. Dit verdrag gaf de Koerden toegang tot het Iraakse politieke systeem met drie gouverneurs en zou over de volgende vier jaar uitgewerkt worden. 
Tweede Iraaks-Koerdisch Conflict
De KDP valt in 1974 de Iraakse troepen aan nadat de Iraakse regerging de controle over het olierijke gebied Kirkuk weigert te overhandigen aan de Koerden. 
Oprichting PUK
Oprichting Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) in de Koerdische regio van Irak (Bashur), de PUK is een afsplitsing van de KDP. De twee zijden beginnen een conflict onder leiding van Jalal Talabani (PUK) enerzijds en Mustafa Barzani (PDK) anderzijds. 
Oprichting PKK
OP 27 november 1978 werd de Koerdische Arbeiders Partij (PKK) opgericht in Fis (in het oosten van Turkije) met als doel het beëindigen van de Turkse 'kolonisatie' in Oost-Turkije en het realiseren van een onafhankelijk en verenigd Koerdistan. 
Al-Anfal Operatie
Gedurende eind jaren 70 en jaren 80 komen de Koerden op verschillende plaatsen in opstand tegen de regimes van de staten waartoe zij onderverdeeld zijn (in Iran, Turkije en Irak). Vele Koerden laten het leven met als dieptepunt de Al-Anfal operatie in Irak. 
Einde Eerste Golfoorlog
Na de eerste Golfoorlog komen de Iraakse Koerden in opstand tegen Sadam Hoessein en bekomen met de hulp van een no-fly zone opgelegd door de VN een autonoom Koerdisch gebied met 3 millioen Koerden. 
Operatie Noord Irak
Turkije lanceert in 1992 "Operatie Noord Irak" en valt de PKK over de grenzen aan om PKK aanvallen op Turkije vanuit Irak te stoppen. De PUK en PDK helpen Turkije tijdens deze operatie in de hoop hun relatie met Turkije te verbeteren. 
Koerdische Burgeroorlog
In 1994 breekt een burgeroorlog uit tussen de KDP, geleid door Masoud Barzani en de PUK, geleid door Jalal Talabani voor de controle over het Koerdisch autonoom gebied in Noord-Irak. 
Öcalan Gevangen genomen
Öcalan, de oprichter en leider van de PKK, wordt door de Turkse geheime dienst ontvoerd uit de Griekse ambassade in Kenia en zit sindsdien opgesloten op het gevangeniseiland Imrali. 
De invasie van Irak
Op 20 Maart 2003 vallen de "Coalition of the Willing" onder leiding van de VS en het VK Irak aan. De Koerden voegen zich toe tot deze oorlog tegen Sadam Hoessein. 
Oprichting TAK
De Vrijheidsvalken van Koerdistan (officiële naam: Teyrebazen Azadiya Kurdistan, afgekort als TAK) is een Koerdische nationalistische militante groepering in Turkije. 
Qamishli rellen
In Maart 2004 ontstaat een spontane clash tijdens een voetbalmatch tussen Arabische en Koerdische fans in de stad Qamishli in het noordoosten van Syrië en leidt tot hevige escalatie. 
Zelf bestuur Rojava
Tijdens de Arabische lente van 2011 komt het volk in Syrië in opstand tegen hun leider Assad hetgeen escaleert tot een bloederige burgeroorlog in Syrië. 
Drievoudige Moord
Op 9 Januari 2013 worden drie vrouwelijke Koerdische activisten vermoord en de dag erna gevonden in het Koerdisch Informatie Centrum te Parijs. 
Kobanî
Kobanî, een stad in Noord-Syrië, meerbepaald in het Koerdisch autonoom gebied Rojava, is sinds 2012 in handen van de YPG maar komt onder vuur door de strijders van ISIL. 
Shengal
Tijdens hun tweede Noord-Irak offensief, veroverde ISIL de stad Shengal van de Koerden. Daarop slachtten zij duizenden Yezidi mannen en namen hun vrouwen als seksslavinnen. 
Mislukte staatsgreep Turkije
Op 15 Juli 2016 voert een deel van het Turks leger een staatsgreep uit die mislukt met honderden doden en extreme repressie en opsluiting als gevolg. 
Kirkuk
Kirkuk is een felbevochte stad in het noorden van Irak omwille van de strategische ligging en aanwezigheid van olie. De stad wordt bewoont door Koerden, Iraakse Turkmen, Arabieren en Assyriërs. 
Afrin
Afrin is de naam van een overwegend Koerdisch kanton in het noordwesten van Syrië, met een gelijknamige hoofdstad. In maart 2018 wordt het kanton militair bezet door het Turkse leger en door Turkije gesteunde jihadistische milities. 
Terugtrekking VS uit Syrië
Op 19 december 2018 kondigt president Trump de volledige terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Syrië. 
