Dit artikel verscheen op 4 februari 2020 in het Engels op Al-Monitor en werd geschreven door Diego Cupolo. Vertaling door Danny Van Genk.
Schermutselingen tussen Syrische en Turkse troepen in Idlib
De relaties tussen Turkije en Rusland staan onder spanning na schermutselingen tussen Turkse en de door Rusland gesteunde Syrische troepen. Op maandag 3 februari vielen tientallen doden en vele gewonden in de provincie Idlib, in het noordwesten van Syrië.
Het incident vond plaats toen door Rusland gesteunde troepen, die loyaal zijn aan Syrisch president Bashar al-Assad, hun aanval verder zetten in één van de laatst resterende enclaves van Syrië in handen van de rebellen. In die enclave hebben Turkse strijdkrachten observatieposten gebouwd om escalatie te voorkomen.
“Degenen die de Turkse vastberadenheid willen testen met dit soort verraderlijke aanvallen, zullen snel realiseren dat ze een grote fout maken”, verklaarde de Turkse president Recep Tayyip Erdogan voor zijn vertrek naar Oekraïne. “We kunnen niet stil blijven toekijken terwijl onze soldaten gemarteld worden. We zullen het hen betaald blijven zetten.”
Terwijl zowel Ankara als Moskou beide partijen in het conflict gesteund hebben, werkten ze ook samen bij meerdere wapenstilstandsverdragen in Astana, Sotsji en recent in Moskou, vorige maand. Het aanhoudend offensief in Idlib brengt dus nieuwe uitdagingen met zich mee voor Erdogan en Putin
Ondanks de agressieve retoriek en een massa negatieve nieuwsberichten in Rusland over Turkije sinds de schermutselingen van 3 februari, verwachten waarnemers dat de relaties snel zullen stabiliseren.
Ozgur Unluhisarcikli, directeur van het German Marschall Fund in Ankara, zegt bijvoorbeeld dat de recente ontwikkelingen de veerkracht van de relatie tussen Erdogan en Putin zullen bewijzen. Aan Al-Monitor verklaarde hij dat hij ‘niet verbaasd zou zijn mocht de situatie ontmijnd worden door een telefoontje tussen Erdogan en Poetin’.
Op 4 februari meldde Turks minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu op zijn beurt dat Ankara en Moskou de vredespogingen zullen proberen verderzetten na de vuurgevechten waarin volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten 7 Turkse soldaten en 13 Syrische troepen het leven lieten.
Cavusoglu zei verder tijdens een persconferentie in Ankara dat de vredesprocessen van Astana en Sotsji nog niet volledig opgeborgen werden maar dat ze wel aan belangrijkheid hebben ingeboet. Hij voegde toe dat ze geen aanvallen zullen tolereren en dat ze alle aanvallen in Idlib van de nodige antwoorden zullen dienen en dit ook zullen blijven doen.
Cavusoglu meldde ook dat hij gesproken had met zijn Russische tegenhanger Sergei Lavrov om bijkomende maatregelen te nemen om toekomstige schermutselingen tussen Turkse en Syrische strijdkrachten te vermijden. Op 4 februari schreef Lavrov in een Facebookbericht zeer gealarmeerd te zijn door de ontwikkelingen in Idlib en de spanningen die hierdoor ontstaan op de afspraken tussen Rusland en Turkije.
Russische functionarissen verklaarden niet op de hoogte gebracht te zijn van de vermeende aanvallen van de Syrische troepen op maandagmorgen. Omer Celik, voorzitter van Erdogan’s Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling, tweette dat die bewering onwaar is. Turkse televisiezender NTV rapporteerde dat de Turks-Russische samenwerkende patrouilles in Noordoost Syrië opgeschort werden die dag en dat het nog onduidelijk is of deze beslissing al dan niet permanent is.
Erdogan op bezoek in Oekraïne
Extra olie op het vuur was Erdogan’s bezoek aan Oekraïne, waar hij tijdens een conferentie samen met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky een vrijhandelsovereenkomst en verhoogde militaire ondersteuning aankondigde.
Erdogan verklaarde dat de ontwikkelingen in Idlib ontoelaatbaar zijn en dat hijzelf zeer geduldig geweest is. Voorts meldde hij dat bijna een miljoen mensen aan de grens staan als door bombardementen van het Syrische regime en helaas ook door Russische nalatigheid.
Hij herhaalde eerdere uitspraken om de Krim niet te erkennen als Russisch grondgebied en noemde annexatie van het schiereiland in 2014 door Moskou onwettig. Zelensky en Erdogan gedeelde doelstellingen omvatten een bilaterale handel ter waarde van tien miljard dollar tegen 2023 alsook een verhoogde samenwerking voor het defensiebudget, waarbij Ankara Kiev voor 36 miljoen dollar zal financieren om Turkse militaire uitrusting aan te kopen.
Volgens critici werd dit allemaal in scene gezet om woede op te wekken van Moskou. Meral Aksener, voorzitter van de nationalistische oppositiepartij IYI, zei zonder enige grond van bewijs dat het leveren van militaire steun aan Oekraïne de oorzaak kan zijn voor de schermutselingen in Idlib.
“Er wordt gesteld dat Turkije 200 miljoen lira ($33,5miljoen) aan Oekraïne zal doneren”, verklaarde Aksener. “Diezelfde nacht, de nacht van 3 februari, viel het Syrische leger, gecontroleerd door Rusland dat verantwoordelijk is voor de bezetting van Oekraïne en de Krim, Turkse soldaten aan”.
“Het is duidelijk een schaakspel. Wij leveren militaire ondersteuning en worden zo zelf een militair doelwit.”
Een duidelijk gevolg van de gevechten in Idlib zijn de golf van negatieve mediaberichten van Russische staatsmedia om Ankara te besmeuren. De berichten beschuldigen Turkije er van aan al-Qaeda gelinkte Syrische milities te steunen en Syrische troepen te verplaatsen naar Libië.
Kerim Has, een analist in Moskou op vlak van Turks-Russische relaties, verkondigde dat de negatieve verslaggeving over de activiteiten van Ankara in Libië in het Russische nieuws opdoken in december, maar pas begin deze maand nieuwe proporties aannam.
“De staatsmedia Ria Novosti en Tass publiceerden bijna tegelijkertijd zeer gedetailleerde beschuldigingen aan het adres van Turkije en zijn rol in de oprichting van de terroristische organisatie Jabhat al-Nusra in Syrië,” meldde Has aan Al-Monitor. “Het is de eerste keer, voor zover ik me kan herinneren, dat dit soort nieuwsberichten opdoken sinds het Russische vliegtuig neergehaald werd in 2015. Het betekent dat de Russen gewacht hebben op dit moment om die rapporten publiek te maken.”
Has vermoedt dat de huidige spanningen vanzelf zullen wegebben en denkt dat er verder geen escalatie te verwachten valt tussen Ankara en Moskou.
Ook Erdogan minimaliseert de situatie door te verklaren, “We moeten ons niet in een serieus conflict storten of een serieuze confrontatie aangaan met Rusland op dit moment. Zoals je weet hebben we serieuze initiatieven lopen met Rusland.”
