‘Helaas hebben we geen zee anders konden we ze in bootjes zetten’

Europa maakt Noord-Syrië tot een dumpplaats van zijn jihadstrijders. Met die felle kritiek komt Redur Khalil, een hoge commandant van het door de VS gesteunde Syrische militieleger

SDF. ‘Ook Nederland doet niks.’

Door: Ana van Es 17 februari 2018

‘Ik zal een voorbeeld geven’, zegt Redur Khalil. ‘We hebben hier nu twee Britten. Hun namen zijn Shafee en Alexanda. Deze mannen waren bij IS belast met het martelen van westerse gegijzelden. Ze hebben oorlogsmisdrijven gepleegd. Ze zouden berecht moeten worden voor een internationaal tribunaal in Den Haag. Maar nou is er iets dat ik niet helemaal begrijp. Groot-Brittannië heeft hun nationaliteit afgenomen. Blijkbaar hebben ze nu geen nationaliteit meer. Wat moet ik nu met hen doen? Groot-Brittannië heeft nog niets van zich laten horen.’

Redur Khalil, een hoge commandant van de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), ontvangt de journalist uit Nederland in een villa in Amuda, een dorp in Noord-Syrië met uitzicht op de Turkse grens. De locatie is surrealistisch: mannen met zwarte bivakmutsen bewaken de ingang, maar boven de deurposten hangen sierbordjes in een Koerdische variant op vt-wonen-stijl, met sierlijke opschriften als ‘keuken’ en ‘badkamer’. Een man in camouflagepak serveert koffie in kopjes met een gouden randje.

Dit is een hoofdkwartier van de SDF, het Koerdische militieleger in Noord-Syrië dat naam maakte op het slagveld tegen IS. Khalil, zoals alle SDF-leiders gekleed in een uniform zonder insignes, onderhoudt de buitenlandse contacten. Volgens de Verenigde Staten is de SDF in Syrië een betrouwbare partner tegen IS. Dankzij de SDF werd een groot gedeelte van Noord-Syrie, inclusief IS-hoofdstad Raqqa, afgelopen jaar heroverd.

Op het slagveld arresteerde de SDF op grote schaal vermoedelijke IS-strijders. Veel Europeanen. Niet alleen Shafee en Alexanda, die als leden van een kwartet Britse strijders genaamd de ‘Beatles’ gegijzelden als James Foley zouden hebben gemarteld, maar ook Franse, Belgische en Nederlandse jihadisten. En hun vrouwen en kinderen.

Europa doet er alles aan om deze Syriëgangers niet zelf te berechten, maar ze te laten vegeteren in lokale gevangenissen, vluchtelingenkampen en ondervragingscentra. Tot nu toe zweeg de SDF. Maar nu wil Khalil zijn internationale contacten duidelijk maken: Noord-Syrië is geen dumpplaats voor Europese IS-gevangenen. ‘Het is een groot probleem. Wij willen dat deze gevangenen teruggaan naar hun eigen land en daar berecht worden.’

Artikel gaat verder onder de afbeelding.

Om hoeveel gevangenen gaat het?

‘In totaal duizenden. Ik weet niet hoeveel buitenlander zijn en hoeveel uit Syrië komen.’

Zijn er ook Nederlandse IS-strijders bij?

‘Ja, die zijn er en ze worden onderzocht. Ik weet niet hoeveel er zijn. Nederland heeft officieel nog niets voor hen gedaan. Ik praat nu over mannen, over IS-strijders die hebben gedood en terreuraanslagen hebben gepleegd. Vrouwen en kinderen zijn een aparte categorie.’

Wat is uw boodschap aan Europese landen, waaronder Nederland, die deze gevangenen in Syrië willen laten?

Deze landen zijn verplicht om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen burgers

‘Dat is buiten het recht. Deze landen zijn verplicht om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen burgers. Dat staat in Europese wetten en verdragen. Ik doe een oproep aan de landen waarvan wij hun burgers hebben gearresteerd: ze moeten hun verplichtingen nakomen tegenover hun burgers. Europa moet ze terugnemen.’

Zijn er landen die hun Syriëgangers hebben teruggenomen?

Na een lange stilte: ‘Rusland nam vrouwen en kinderen terug. Tsjetsjenië en Indonesië ook. Maar niemand heeft IS-strijders teruggenomen.’

Nederland

Het ministerie van Justitie en Veiligheid wil niet op de oproep van Redur Khalil ingaan. Het benadrukt dat het beleid voor Nederlandse uitreizigers is, dat zij geen hulp krijgen bij terugkeer. Maar als iemand zich meldt bij de ambassade wordt hij door de marechaussee naar Nederland gebracht. Het OM beslist over vervolging.

Waarom kunnen de gevangenen niet hier in Syrië blijven?

‘Deze gevangenen hebben veel nodig: medische zorg, onderdak, eten, kleding. Dit is voor ons een groot probleem. Als wij niet goed voor de gevangenen zorgen, zullen Amnesty en Human Rights Watch kritiek op ons leveren, en ook de VN. Wij weten niet hoe we ermee om moeten gaan.

‘De andere bezwaren hangen samen met het internationale recht. Stel je voor: wij hebben hier een Nederlandse IS-strijder. Hij vocht in Irak, doodde daar mensen, pleegde terreuraanslagen. Hij is in Syrië gearresteerd door de SDF. Hoe gaan wij hem veroordelen? Hij pleegde immers misdrijven in een ander land. Er zijn honderden van dit soort voorbeelden.

‘Wij hebben hier geen doodstraf. Als we hen veroordelen en voor twee jaar in de gevangenis zetten, waar gaan ze daarna naartoe? Ook hebben wij veel IS-families. Vrouwen en kinderen. Deze families hebben zelf niet gevochten, niemand gedood. Hoe moeten wij hen berechten?’

Rojava, zoals de Koerdische regio hier in Noord-Syrië heet, is geen internationaal erkend land. Er zijn geen diplomatieke vertegenwoordigingen. Hoe verloopt het contact met Europese overheden? Belt u hen op?

‘Alle landen met gevangenen weten ervan. Ze weten dat deze mensen gearresteerd zijn door de SDF. Wij hebben een ministerie van Buitenlandse Zaken, gewoon met een e-mailadres en een telefoonnummer. Daar willen ze met iedereen praten, met iedereen die bereid is om te onderhandelen.’

Is er contact met families van de gevangenen?

‘De families benaderen ons zelf. Alleen: de families kunnen dit probleem niet oplossen. Hun land moet dit oplossen. Enkele families zijn hier gekomen om de gevangenen te bezoeken. Een paar dagen geleden kwam hier een Deense familie. Ze bezochten hun dochter die door onze troepen is gearresteerd. De Deense vrouw is een moeder met kinderen. Als we het hebben over mannen, strijders die terreuraanslagen plegen, dat is iets anders. Voor hen is er natuurlijk geen bezoek.’

Hier zitten Nederlandse IS-bruiden vast met hun kinderen. Hun families zijn in Syrië dus welkom om hun dochter te bezoeken?

‘Als zij toestemming krijgen van ons ministerie van Buitenlandse Zaken, dan kunnen ze hun dochter zien. Dat is een kwestie van menselijkheid.’

U wilt zware gevallen berechten voor een tribunaal in Den Haag. Is het niet beter om hier een tribunaal te openen?

‘Om het duidelijk te maken: wij willen geen financiële hulp om deze mensen te berechten. De IS-strijders moeten terug naar hun eigen land en daar worden berecht. Wij moeten daarvoor in het internationale recht een manier vinden. Bijvoorbeeld met een tribunaal. Ik ben militair. Hoe dat er precies uit moet zien, moet u een jurist vragen.’

Wisselen Europese inlichtingendiensten informatie uit met de SDF over de gevangenen?

‘De internationale coalitie tegen IS zit hier. Er is een coördinatie tussen alle inlichtingendiensten. Ja, maar dat is onofficieel. Zoals u weet: inlichtingendiensten werken in het belang van hun eigen overheid. Dus de Europese inlichtingendiensten zeggen: sluit dit dossier, praat er met niemand over. Maar dat is geen oplossing.’

Milities

In 2014 riepen Koerden in het noorden van Syrië hun eigen autonome regio uit, Rojava. De in Rojava oppermachtige Koerdische militie YPG wist IS te verslaan in de stad Kobani. Op Amerikaans verzoek werd de YPG in 2015 het hoofdbestanddeel van de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF): Koerdische en Arabische milities onder Koerdisch gezag. De YPG en dus ook de SDF zijn omstreden: Turkije stelt dat de YPG een verlengstuk is van terreurbeweging PKK. Turkije is een offensief begonnen tegen de groepering.

De SDF wordt verweten dat ze buitenlandse IS’ers zouden laten ontsnappen. Onlangs is hier vlak over de grens in Turkije een Nederlandse IS-verdachte gearresteerd, Xaviera S. Volgens Turkse media is zij met een groep andere IS-gangers vanuit Syrië de grens over gesmokkeld. Met hulp van Koerdische strijdkrachten.

‘Ik zou het niet weten, ik ken deze zaak niet. Het lijkt me waarschijnlijker dat ze vanuit andere delen van Syrië de grens zijn overgestoken. Maar ja, het gebeurt. Zeker bij vrouwen, als zij een sluier voor hun gezicht doen, herkent niemand ze nog.’

Komt er een moment dat de SDF beslist: het is mooi geweest, we laten de buitenlandse gevangenen gewoon lopen?

‘Waar moeten we ze heen sturen? Helaas hebben we geen zee in dit gedeelte van Syrië, anders konden we ze in bootjes zetten en wegsturen. Het is ook tegen onze principes. De vrouwen en kinderen, moeten wij die over de grens zetten en zeggen: je bent vrij, ga maar weg? De mannen hebben gedood, terreuraanslagen gepleegd. Ze worden gezien als de gevaarlijkste mensen ter wereld.’

https://www.volkskrant.nl/buitenland/commandant-bij-het-syrische-militieleger-sdf-europa-berecht-je-eigen-is-strijders~a4570206/

 

F
E
E
D

B
A
C
K