Özgür Fatsa, Turkije, 14 april 2020
We zijn intussen wel het een en ander gewend in Turkije. Al enkele jaren horen wij enkel een goed nieuws show, waarbij problemen onder de mat worden geschoven en de media verworden zijn tot een verlengstuk van de presidentiële éénheidsspraak.
Er is geen enkel probleem en wie een probleem durft aan te kaarten krijgt al snel het etiket van terrorist, en die horen thuis in de gevangenis.
Sinds de AKP aan de macht kwam is het aantal gevangenen in Turkije maar liefst verviervoudigd. De enigen die er beter van worden is de bouwindustrie, die volop nieuwe gevangenissen aan het bouwen is. Het spijtige is dat in die nieuwe gevangenissen, oude praktijken zoals foltering, schering en inslag geworden zijn en dat de rechten van de beschuldigden flagrant met de voeten worden getreden.
Zelfs Orwells ‘1984’ lijkt maar een flauw afgietsel van wat ons dagelijks door de strot wordt geduwd.
Maar het meest frapperende – en wat de mensen het meeste bezighoudt (met uitzondering van het coronavirus waar ik straks op terugkom) – is de rampzalige economische toestand.
BESCHOUWINGEN OVER DE ECONOMISCHE TOESTAND IN TURKIJE
De tijd van een groeiende economie, waar de negentiger jaren met galopperende inflatie en twee economische depressies, tot het verleden behoorden, is definitief voorbij. De Turkse economie ligt op apegapen, is enkel op basis van steeds groeiende schulden gegroeid, en vindt geen sponsors meer om die enorme schuldenlast terug te betalen.
Wie geen werk heeft, vindt er ook geen en vooral jongeren tussen de 18 en 25 en vrouwen, maken zich allang geen illusies meer, het is een drama.
Zelfs de officiële statistieken van de TUIK (het Turkse Instituut van Statistiek), die (overigens terecht) steeds meer in vraag worden gesteld, laten zien dat het werkloosheidscijfer bij jongeren al een paar jaar schommelt rond de 25%, een groot deel onder hen met universitaire diploma’s die in realiteit soms minder waard zijn dan de prijs van een rol toiletpapier. Of dit te maken heeft met de kwaliteit van de universitaire diploma’s of de inflationaire prijzen van het toiletpapier, laat ik hier even achterwege.
Officieel bedraagt het globale werkloosheidscijfer bijna 14%, een cijfer dat door de oppositie maar ook door de vakbonden wordt weerlegd en in realiteit veel hoger is.
Laat ons bovendien niet vergeten dat je maximaal zes maanden werkloosheidsvergoeding kan ontvangen, en waar het minimumloon al een aalmoes is, is het ‘dopgeld’ nog minder dan een aalmoes. Daar kan niemand van leven.
Tussen haakjes, voor de Belgische politici die een beperking van de werkeloosheidssteun in tijd voorzien: dit systeem bestaat in Turkije, maar in plaats van de werkloosheid op te lossen, haken meer en meer mensen in dit systeem af om nog werk te zoeken!
Het aantal jongeren dat noch werk zoekt noch studeert is angstaanjagend hoog, veel hoger dan in Belgie!
Het minimumloon ligt, zelfs volgens de regeringsgezinde ‘gele’ vakbond Turk Is, onder de hongergrens. Let op, de hongergrens ligt een stuk lager dan de armoedegrens.
Er is toenemende armoede in Turkije en wie niet lijdt aan politieke blindheid, ziet die – helaas – dagelijks toenemen. Het minimumloon bedraagt nu netto 2320 tl, dat is ongeveer 320 euro per maand. Eerlijk gezegd, daarvan kan een gezin met twee kinderen niet overleven!
De inflatiecijfers worden ook met twee cijfers voor de komma geschreven en ogen ietsje beter, zeker nadat het voormalig hoofd van deze dienst is buitengesmeten en vervangen door een ‘betrouwbaarder’ iemand. Wie niet in de voetsporen loopt van de nieuwe sultan, die vliegt er immers onherroepelijk uit, een politiek die al een tijdje aan de gang is. Helaas zoekt de bevolking vruchteloos naar de winkel of supermarkt waar men de inflatiecijfers heeft opgemeten, want in werkelijkheid ligt de inflatie een stuk hoger!
De Turkse Centrale Bank (TCB) is eveneens een verlengstuk geworden van het ‘sultanaat’. Ik geloof overigens niet dat de Turkse president een echt sultanaat zal vestigen. Hij gebruikt echter wel constant een conservatief islamitische visie om de bevolking te polariseren. Maar hij beseft ook wel dat hij nu op het randje van zijn overleven staat.
Enkel in 2019 werd meer dan dertig miljard dollar(!), toch geen kattenpis, gebruikt om de lira te ondersteunen. Dit jaar, we zijn pas het eerste kwartaal voorbij, zouden al 20 miljard dollar zijn gebruikt. Langs de ene kant heeft men swaps op de internationale markten zo goed als lamgelegd en tegelijk worden en werden staatsbanken verplicht massaal Turkse lira op te kopen. Hiervoor gebruiken zij dollars en euros uit de reserves van de TCB, die na de aankopen teruggestort worden in Turkse lira. Dat is natuurlijk een ondermijning van de werkelijke reserves van de TCB, maar tijdelijk gaat de boot te water tot die zinkt.
Overigens, laat ons niet vergeten dat het de Turkse president, toen hij eerste minister was, wetten liet stemmen voor een vrij verkeer van kapitaal en goederen. Wie de vos vrijlaat in zijn kippenhok, moet achteraf niet klagen dat er kippen worden doodgebeten!
De beperkingen die nu worden opgelegd stellen de doodsstrijd van het Turkse kapitalisme enkel uit, zij bieden geen enkele oplossing voor de Turkse economische politiek! Tenzij Turkije weer massaal zal kunnen lenen van Europese en Amerikaanse banken, die gebruikmakend van de liquiditeitspolitiek van de Fed en de ECB, aan negatieve rente geld opnemen en dit uitlenen, aan Turkije. Achteraf kunnen deze banken, eens de situatie is hersteld en de winsten zijn opgestreken, aan de klaagmuur gaan staan en hun eigen landen vragen om Turkije te helpen de niet terugbetaalbare leningen te vergoeden of althans hun verliezen te dekken. Dat is kapitalisme anno 2020.
De intrestvoet in Turkije is intussen zo sterk gedaald dat Turkse obligaties een negatieve opbrengst geven.
Dit is overigens ook het geval bij sterke munten maar de Turkse lira is een flutmunt! Zo karakteriseer ik het althans. Vele investeerders trekken hun geld, zelfs hun kortlopende kredieten, terug en de rente die moet betaald worden via CDS, zeg maar de verzekering die moet genomen worden bij het afsluiten van een lening in buitenlandse munt, ligt nu al torenhoog voor Turkije.
Hetzelfde geldt voor het Turkse Soeverein Fonds, waar alle ‘waarden’ van de resterende Turkse staatsindustrie zijn opgeslagen, zoals de aandelen bij THY, Telecom etc., en die voor de grootindustrie goedkope kredieten voorziet. Dit doet men om iedere vorm van controle te omzeilen. In Turkije bestaat immers ook een rekenhof, die het recht heeft om officiele rekeningen, inkomsten en uitgaven van de Turkse staat, te controleren. Op het Turkse Soeverein Fonds is er echter geen enkele controle.
En de voorzitter van dat Soeverein Fonds is … de president en de ondervoorzitter is zijn schoonzoon, moet er nog zand zijn? Nepotisme in de hoogste graad en bovendien van politici die zelfs het verschil niet kennen tussen een aandeel en een obligatie. Ach, kan er zo kwaad van worden.
Al bij al, de Turkse lira daalt opnieuw in waarde en wie nog geld heeft in Turkije, koopt dollars of euros, om zich een beetje veilig te stellen.
Vorig jaar, toen de Turkse economie zo goed als stillag en zelfs tijdelijk een negatieve groei kende, daalde het tekort op de handelsbalans en werd zelfs een overschot. Op een kunstmatige manier heeft men in het vierde kwartaal van 2019 en het eerste kwartaal van dit jaar, de groei weer opgepompt en krijg je weer tekorten op de handelsbalans.
Regeringskranten berichtten vorig jaar in koppen van letters dat er een overschot was op de handelsbalans, en in piepkleine lettertjes over de negatieve economische groei, vandaag zijn de koppen vervangen door heuglijk nieuws over de sterke economische groei en wordt in piepkleine lettertjes bericht over de tekorten op de handelsbalans. Zo krijg je altijd een goednieuws show.
Een ander voorbeeld, ik las dat in maart dit jaar het consumentenvertrouwen in Turkije gestegen was, hoewel ik geen economist ben, begreep ik het niet.
Ik ging dus eens op zoek naar de cijfers van de voorbije jaren en zag dat de voorbije jaren ieder jaar het consumentenvertrouwen daalde in Turkije, het consumentenvertrouwen van maart 2020 ligt een stuk lager dan het consumentenvertrouwen in maart van 2019, 2018, 2017, … maar het ligt wel hoger dan het consumentenvertrouwen van februari 2020, overigens, ook de vorige jaren was het consumentenvertrouwen in maart altijd hoger dan in februari.
Dat lees je echter niet in de Turkse pers, je leest enkel, het consumentenvertrouwen is gestegen. Voor alle duidelijkheid, als het consumentenvertrouwen onder 100 ligt is het slecht, in maart 2020 was de Turkse score 58, dus rampzalig. Maar … het consumentenvertrouwen is gestegen!
Ik weet niet of jullie nog kunnen volgen. Wil teveel schrijven omdat ik de rampzalige politiek, waar de bevolking massaal het slachtoffer van is, gewoon wil kaderen.
Eigenlijk worden wij dagdagelijks bedrogen en journalisten die kritische geluiden laten horen, verdwijnen in de gevangenis, en ja, ook zij die enkel die over economie schrijven.
Het is erg om vast te moeten stellen maar de nieuwe economische tsaar van Turkije, de superminister van Financien, is de schoonzoon van de president en staat wereldwijd bekend als een zwak figuur, en dan druk ik mij heel voorzichtig en heel beleefd uit.
Om heel eerlijk te zijn, de economie in Turkije zit op zijn gat, de toestand is rampzalig voor de mensen en terwijl wie kan en geschoold is probeert het land uit te komen, horen wij dag na dag dat het beter gaat, hier is de sky zelfs niet de limiet. Hier is de limiet een wit paleis met sprookjes terwijl de bevolking naar een afgrond wordt gedreven.
Maar, de economie, dat is slechts een stukje van het leugenpaleis dat dit Erdoganland is geworden.
BESCHOUWINGEN OVER DE BUITENLANDSE POLITIEK VAN TURKIJE
Maar niet alleen op het economische vlak heeft men het verknoeid, de buitenlandse politiek van Turkije is uitgedraaid op een totale catastrofe.
Naast de superberichten over de economie is er de oorlogsretoriek.
De neo-Ottomaanse ambities van de AKP stuiten steeds op meer weerstand van de Arabische wereld en met uitzondering van Qatar is Turkije daar al zijn bondgenoten verloren, daarnaast is Turkije het centrum geworden van een imperialistische moslimbroederschapsstrategie.
Of je nu voor- of tegenstander van Ataturk bent, Ataturk zorgde voor de Turkse éénheidsstaat, zelfs met ijzeren hand, en verwierp het Ottomanisme. Op dat vlak was hij een realist.
De huidige president ziet het anders. Hij ziet zichzelf niet alleen als leider van Turkije, hij ziet zichzelf als de opvolger van de oude sultans, en naast territoriale heeft hij eveneens religieuze ambities.
Maar in tegenstelling tot Suleyman de Grote, onder wie het Ottomaanse Rijk zijn hoogbloei bereikte, spiegelt de president zich graag aan Abdulhamit 2, die van hervormer eindigde als een tiran en roemloos ten onder ging.
Turkije is geen machtig land, het is wel een strategisch belangrijk land, maar economisch een dwerg. Militair mag het dan al beschikken over het tweede grootste leger binnen de Nato, het leger is verdeeld en voor een stuk ontmanteld.
De sympathie die Erdogan, toen nog eerste minister, verwierf toen hij, althans in woorden, de Arabische lente steunde, is omgeslagen in afkeer van zijn imperialistische ambities.
De lente van Gezi heeft hij op brutale wijze in eigen land vernietigd en zijn steun aan wat hij de Syrische oppositie noemt, is een onverholen steun aan jihadisten en integristen. Het zogezegde Vrije Syrische Leger bestaat uit een twintigtal organisaties, de meesten willen de sharia invoeren, zij worden opgeleid en betaald door Turkije, en verhuren zich ten dele aan de Turkse staat om in Lybie te gaan vechten.
Waar er geen geld is voor het minimumloon, geen geld voor armoedebestrijding, krijgen deze jihadisten van de Turkse staat maar liefst tweeduizend dollar per maand uitbetaald om in Lybie als huurling te vechten voor de imperialistische ambities van de Turkse president.
Er zijn er nu minstens 4.500 in Lybie, waarschijnlijk zelfs meer en een deel van hen, enkele honderden, zijn de grens met Europa al overgestoken. Toch iets om over na te denken.
Overigens, de cijfers over de slachtoffers van Turkse militairen in zowel Syrie als Lybie worden onderschat of verzwegen. Dat tast immers het aureool van de Turkse president aan en is dus geen nieuws!
Tegelijk horen we om de haverklap berichten dat er door het Turkse leger weer x aantal terroristen, men bedoelt dan de PKK of de YPG, of Syriers, men bedoelt dan militairen van het Syrische leger, zijn uitgeschakeld.
Als die cijfers op waarheid moesten berusten dan was de PKK al honderd keer vernietigd en zou Assad nu in een hoekje zitten te wenen, omdat de ruggegraat van zijn leger is vernietigd. Ik geloof er niks van. Overigens, vele van deze cijfers worden weerlegd, door verschillende bronnen.
Ook dit past in de voortdurende oorlogspropaganda van de president, en wanneer het over slachtoffers bij de Koerden gaat, krijgt hij overigens nog het merendeel van de bevolking in Turkije mee. Laat ons daar eerlijk in zijn.
De meerderheid van de bevolking wil dat Turkije zich terugtrekt uit Idlib, maar diezelfde meerderheid zag er geen graten in dat het Turkse leger, met de jihadisten van het Vrije Syrische Leger, de Syrisch Koerdische stad Afrin innam. Overigens dat Turkije daar bezig is met een genocide, interesseert de meeste Turken niet, zij steunen dat. Mag en moet ook eens gezegd worden!
Er bestaat zoiets als staatsterrorisme. De politieke terreur in Turkije maakt dan misschien niet direct doden, ze maakt wel duizenden of liever tienduizenden slachtoffers. Want wie de éénheidsspraak van de president in vraag stelt, komt zo goed als op de zwarte lijst te staan.
Iedere vorm van kritisch denken is in Turkije gevaarlijk geworden. Op dat vlak is er geen enkel verschil met een dictatuur.
Berichten over de oorlog in Syrie en Lybie en de werkelijke slachtoffers, zijn verboden. Wie ook maar durft te reageren op de imperialistische politiek van Turkije, riskeert het opgesloten te worden. Wie vandaag tegen de oorlog is, overigens zonder enige wettelijke basis volgens het internationaal recht, of in Lybie, waar er oorlogsmisdaden worden begaan door het overbrengen van huurlingen, moet erover zwijgen of heeft het risico om in de gevangenis te belanden.
Wie vandaag durft te pleiten voor rechten voor de Koerden, of durft te reageren tegen de afzetting van de Koerdische burgemeesters, overigens met grote meerderheid verkozen en nu vervangen door ‘Erdoganp==pers’, vergeef me de uitdrukking, moet erover zwijgen of heeft het risico om in de gevangenis te belanden.
Wie vandaag over de slechte economische toestand durft te praten, vraagtekens durft te plaatsen bij de cijfers van de Turkse Centrale Bank of het Instituut voor Statistiek, moet erover zwijgen of heeft het risico om in de gevangenis te belanden.
Dan spreek ik nog niet over de duizenden slachtoffers van de presidentiële terreur, want wie kritiek durft te leveren op de president, krijgt onmiddellijk een proces en de straffen zijn niet mals, ze lopen op tot negen jaar opsluiting. En de Turkse gevangenissen zijn geen lachertje.
BESCHOUWINGEN BIJ DE CORONACRISIS
En dan komen we terecht bij de coronacrisis. Mijn laatste deeltje van deze tekst.
Lang voor de eerste slachtoffers er waren, was Turkije op de goede weg. Er waren blokkades aan de grens met Iran, er waren ontsmettingen, er was informatie. Positief. Als het goed is zeg ik dat ook.
Waren zij op de ingeslagen weg gebleven en overgegaan op een lockdown dan zou ik enkel lof hebben gehad, maar helaas, van de beste leerling van de klas, ging het van kwaad naar erger.
Van de G20 was Turkije het laatste land waar besmettingen werden vastgesteld. Op 11 maart werd de eerste besmetting vastgesteld. Toen begon het politieke circus.
Eerst werd de schuld geschoven op mensen die uit het buitenland kwamen. Alsof de Turken zelf immuun waren voor het virus. Duidelijk was, de economie moest blijven draaien. Maatregelen kwamen, te laat en ontoereikend.
Mijn standpunt is, sluit alle niet essentiele diensten. Dat betekent economische schade, maar je moet kiezen, de mensheid beschermen of de kapitalistische produktiewijze beschermen. Dat is tot op de dag van vandaag niet gebeurd.
De Turkse president sprak bij het uitbreken van de crisis over een ‘opportuniteit’ voor Turkije en de Turkse economie om onder andere textielproducten te produceren toen de Chinese economie zo goed als lam lag, je moet maar durven.
Er kwam een steunpakket van 100 miljard lira, ongeveer 15 miljard dollar. Van dat bedrag was 2 miljard lira, dus 2 procent, voorzien voor de meer dan 2 miljoen absolute armen. De rest is om het groot en middenbedrijf te redden. Een schande.
Waar een normaal land geld voorziet voor zijn burgers, gebeurt in Turkije juist het omgekeerde, hier vraagt men geld van de bevolking om de rest van de bevolking te helpen. Steunprogrammas die waren opgezet door de grootste steden van Turkije, Istanbul, Ankara en Izmir, allemaal in handen van de oppositie, werden verboden door de president. Wie de bevolking wou steunen moest dat doen op de presidentiele rekening. Wel, daar staat nu 1,4 miljard lira op. Niemand weet hoe dat bedrag gaat verdeeld worden. Misschien interessant om weten, de Turkse staat moet aan de grote concerns die de megalomane projecten in Istanbul hebben opgezet, meer dan 2 miljard lira betalen, enkel voor de maand maart 2020. Deze megalomane projecten worden immers niet gebruikt, zeker niet nu de economie zo goed als volledig op haar gat zit.
Eerlijk gezegd, ik geloof de Turkse overheid niet meer. Ik ben de leugens meer dan ooit beu. Het triomfalisme, de steeds weer opnieuw goed nieuws show.
De werkelijkheid is totaal anders. De mensen hier hebben het enorm moeilijk. Zij moeten krabben om nog rond te komen.
Dit land is zijn graf aan het graven. Of liever, het graf van de gewone mensen.
Er zijn alarmerende berichten dat het corona virus in Turkije harder zal toeslaan dan in Italie of Spanje, ik hoop dat het niet waar zal zijn, maar het zou me niet verwonderen.
Helaas, in Turkije is de coronacrisis een ramp voor velen. In de horeca heb je bijvoorbeeld slechts een paar procent reguliere tewerkstelling, al de rest is in het zwart, net zoals in de bouw. Er bestaat zo goed als geen tijdelijke werkloosheid. De zwarte industrie is enorm groot en die mensen hebben niks, ook geen sociale zekerheid, dus voor hen is het werken of zonder inkomen komen te zitten.
Voor alle Turken die nog dachten dat Erdogan om de gewone mensen geeft, hij spuwt op het voetvolk, is een slippendrager van het groot kapitaal in Turkije.
Een bijkomend probleem is de enorme gevangenispopulatie in Turkije. Op twintig jaar tijd is het aantal gevangenen verviervoudigd. Meer dan vijftigduizend gevangenen zijn politieke gevangenen. Onder hen de vroegere voorzitters van de Koerdische HDP, Demirtas en zijn collega, Koerdische parlementairen, tientallen Koerdische burgemeesters, verkozen met de meerderheid van stemmen, duizenden Koerden zitten in de Turkse gevangenissen. Zij zijn niet alleen. Ook mensenrechtenactivisten, tientallen journalisten, critici van de AKP, professoren, mensen die een petitie hebben ondertekend, … allemaal slachtoffers van een nietsontziend dictatoriaal regime.
En wat doet men. Men gaat honderdduizend, van de driehonderdduizend gevangenen, vrijlaten. Onder andere vrouwen en kinderverkrachters komen op vrije voeten, de vrouwenbeweging reageert. Waar gaat het heen met dit land? Politieke gevangen blijven opgesloten.
De corona crisis legt de zwakheden van het kapitalistisch systeem ongenadig bloot.
De minister van Volksgezondheid is Fahrettin Koca, hij is tevens de eigenaar van de megahospitaals in Turkije, heel modern, perfect uitgerust, gebouwd met staatssubsidies, belastingsvrijstelling. Onbetaalbaar voor de massa van de bevolking. Gelukkig kunnen alle parlementsleden in Turkije, en hun directe familie, er gratis terecht. Dat is … kapitalisme … vertegenwoordigers van het volk, verkocht aan de medische privaat industrie.
Los daarvan, Koca doet het relatief goed als minister en men voelt duidelijk aan dat hij voorstander is van een totale lockdown, iets wat de president absoluut niet wil.
Vrijdagavond, tien uur. De minister van Binnenlandse Zaken, een havik, kondigt een lockdown van twee dagen af. Paniek alom. Winkels en bakkerijen worden bestormd. Hoeveel duizenden of tienduizenden besmettingen zijn hiervan het gevolg?
Zondagavond geeft Suleyman Soylu zijn ontslag. Erdogan weigert het ontslag. Enfin, weer een stukje politiek circus.
De auteur van deze bijdrage is een Vlaming die in Turkije leeft en woont. Özgür Fatsa gebruikt hij als pseudoniem voor zijn artikels.
