Onrust groeit in de streken waar Syrië, Irak en Turkije aan elkaar grenzen. Niet toevallig wonen hier Koerden die met elkaar het streven naar meer autonomie gemeen hebben, binnen of buiten de staat waartoe ze behoren.In het noordoosten van Syrië hebben Koerdische partijen al hun vlag gehesen. In het noorden van Irak besturen de Koerden een eigen deelstaat, de zogeheten Kurdish Regional Government (KRG). In het zuidoosten van Turkije levert het Turkse leger nu de zwaarste slag sinds jaren met de PKK, de Koerdische separatistenbeweging.De grensgebieden van Syrië, Turkije en Irak beïnvloeden elkaar. Koerdische nationalisten spreken over respectievelijk ‘West-‘, ‘Noord-‘ en ‘Zuid-Koerdistan’. Turkije beschuldigt de Syrisch-Koerdische Partij voor Democratische Unie (PYD) ervan banden met de PKK te hebben. Het gebruik van zware wapens door de PKK zou nog volgens Ankara zelfs voor steun vanwege het Syrische regime spreken met als bedoeling Turkije te ontwrichten. Net dat is de gemeenschappelijke noemer van wat er zich in die ‘gevarendriehoek’ aan het afspelen is: de toename van middelpuntvliedende krachten met ontwrichting en desintegratie van de staat als eventuele gevolgen.
De letters ‘x’ en ‘w’
Syrië dreigt uit elkaar te vallen in een ondertussen ook religieus gekleurde burgeroorlog die onrust bij de minderheden veroorzaakt. De eenheid van Irak kreunt onder de ruzie tussen de KRG en het centrale gezag in Bagdad over oliecontracten. Turkije blijft worstelen met de eigen Koerdische kwestie.Een militaire aanpak zet geen zoden aan de dijk. Zelfs als het Turkse leger de PKK ooit klein zou krijgen, zal het ongenoegen bij Turkse Koerden als gewone burgers blijven leven zolang de overheid gebrek aan empathie en respect voor de Koerdische cultuur vertoont. Zoals bijvoorbeeld bleek uit een recente annulering door de rechter van Koerdische namen voor parken en straten in Diyarbakir met als argument dat ze de letters ‘x’ en ‘w’ bevatten die niet in het Turkse alfabet voorkomen. Terecht schrijft de Turkse journaliste Nuray Mert: “De sleutel tot vrede bestaat erin het ressentiment van miljoenen gewone Koerden te overwinnen” (Hürriyet, 25 juni 2012).Waarom zou Turkije regionale autonomie van de Syrische en culturele autonomie van de Turkse Koerden moeten vrezen? Bewijst zijn rationele houding jegens de KRG niet dat Turken en Koerden ‘broeders’ kunnen zijn zoals Turkse politici graag plegen te zeggen?Na afloop van de oorlog van 2003 hebben de Koerden in het noorden van Irak een autonomie verworven waarvan hun taalgenoten in Turkije, Syrië en Iran alleen maar kunnen dromen. Turkije van zijn kant stond huiverig tegenover de Koerdische staatsvorming op Irakese bodem, beducht als het was voor een eventuele magneetwerking van de KRG op zijn eigen Koerdische bevolking.Maar sinds 2008 ziet Ankara het economische en strategische belang van de KRG in, een regio waarmee ook een culturele en historische verbondenheid bestaat. 900 Turkse firma’s werken in en 7 procent van de Turkse export gaat naar de KRG. Turkse denktanks gewagen zelfs al van het ontstaan van een ‘Economische Zone’ tussen Turkije en de KRG. Ook Syrische Koerden spraken al de wens uit om niet alleen samen te werken met Turkije, maar er zelfs een confederatie mee te vormen.Abdulhakim Bashar, leider van de Kurdish National Council, ziet Turkije en Syrisch en Iraaks Koerdistan al het ‘grootste economische blok’ in de regio vormen. Een driehoek met potentieel. In zo’n structuur hoeft culturele autonomie van de Koerden de Turkse staat geen angst aan te jagen. En het spook van de PKK zal verdwijnen naarmate de gewone mensen het economisch beter stellen en tegelijk hun cultuur meer gerespecteerd weten.
De Morgen, 07-08-2012, p.18
© De Persgroep Publishing
