Vandaag de dag is hij nog steeds bezig voor de Koerdische DTP-partij en lobbywerk voor de Koerdische cultuur. Daarom was hij ook weer in Brussel te vinden op de conferentie ‘Toetredingsproces EU-Turkije: een stand van zaken’. Tot zijn blijheid ontving hij hier ook een steunbetuiging van Belgische Europarlementariërs voor zijn inzet voor vrede. De politicus is zeer kritisch over de centrumrechtse regeringspartij van premier Erdogan. Volgens Demirbas heeft de Turkse staat nog steeds als doel om de Koerdische identiteit te vernietigen. Dit maakt hij meerdere malen duidelijk in dit interview.
Het Fries is een erkende taal binnen Nederland. Ook binnen het Europese Handvest van Minderheidstalen. In Turkije hebben blijkbaar zelfs niet inheemse talen op sommige gebieden meer rechten dan het Koerdisch. Moet Turkije EU-handvest minderheidstalen tekenen?
Om oplossing Koerdische kwestie versnellen zal dat enorm veel helpen. Als de Turkse staat in de grondwet de Koerdische identiteit, taal, problematiek erkent, en ook andere etniciteiten in Turkije, dan zal dat heel veel verschillen. Dat zou een grote stap voor Turkije zijn. De oorlog die al 25 jaar bezig is, heeft heel veel schade aangericht. De erkenning en ondertekening van zo’n verdrag zal tot een versnelling van deze problemen leiden.
Het is een moeilijke zaak voor de Turkse staat. We weten dat het moeilijk is voor Turkse staat om dit te accepteren. Al 85 jaar zegt de Turkse staat "we hebben één identiteit, één geschiedenis en één taal en dat is Turks". Terwijl er Armeens, Laz, Suryani, Cerkez, Laz en Gurci (Georgisch) gesproken wordt. Als de minderheden erkenning krijgen op identiteitsvlak zal dat een goede stap zijn. Het zal helpen het democratische proces te versnellen en echte democratie te realiseren in Turkije.
Denkt u dat Koerdisch nu meer kans heeft op overleven dan vroeger? Sinds de ontwikkelingen in Irak en bijvoorbeeld meer erkenning in Turkije van de Koerdische cultuur/identiteit?
Als we die hoop niet hebben, gebeurt er ook niets. We hebben een grote hoop voor de toekomst. Toen ik in de jaren tachtig student was in Diyarbakir waren alle Koerdische kranten, kranten, bandjes en cd’s verboden. In 1984 zijn we begonnen met een opstand tegen de onderdrukking van de staat. Daarom hebben we nu wel Koerdische kranten, schrijvers, journalisten, etc. Dit is waar geworden dankzij de oorlog.
Ik geloof in het feit dat Koerden niet zullen stoppen met hun strijd voor hun rechten. Zij zullen die rechten ook krijgen. Niemand zal de Koerden hun rechten geven zonder te strijden voor die rechten. Ik heb zelf ook mijn plaats gehad in de strijd om bepaalde dingen te realiseren. Vooral de taalstrijd. Daar ben ik ook voor gestraft geweest. Maar ik zie dat mijn inzet, ideeën en mijn werk nu overal in de wereld bediscussieerd worden.
Een ander hoopvol voorbeeld is de strijd van de vrouw: vroeger konden de meeste Koerdische vrouwen niet vrij op de straat lopen. Ze waren altijd thuis. Dankzij deze strijd van 25 jaar is de vrouw nu overal: in de politiek en in het culturele leven.
Volgens bepaalde westerse en Turkse intellectuelen is een gewapende strijd contraproductief voor Koerdische culturele rechten. Wat denkt u over deze opvatting?
Wij willen geen oorlog! Maar er is geen enkele verandering in de Turkse staatsmentaliteit. Nog steeds is de mentaliteit: De beste Koerd is een dode Koerd. Op een bepaalde moment heeft meneer Ocalan [PKK-leider] gezegd: er moet een einde komen aan de strijd. Maar na zes jaar heeft de Turkse staat de operaties vermeerderd. We hopen op een eind van het conflict.
Als de Turkse staat beslist om democraten als mij aan te pakken, dan zeggen duizenden anderen: hebben wij wel een democratische strijd nodig? Is het niet beter dat we naar de wapens pakken en massaal de Turkse staat de oorlog verklaren. Zelfs mijn eigen zoon zegt tegen mij dat er geen democratie en democratische rechten bestaan in Turkije: hij vraagt dan aan mij waarom ik geen burgemeester meer ben. “U heeft toch niks verkeerds gedaan?” Hoe moet ik dan anderen overtuigen van van een vreedzame en democratische strijd, als ik niet eens mijn eigen zoon kan overtuigen?
Wij hopen dat de Koerdische kwestie met de dialoog en democratie wordt opgelost. Wij hebben nu 21 parlementsleden. Maar nu gaan ze die partij ook verbieden en zullen veel DTP-politici in de gevangenis komen. Hoe gaan we dan verder om de democratische weg te kiezen om voor onze rechten te komen?
Het hangt niet af van Koerden om de gewapende strijd te voeren of niet. Dit ligt bij de Turkse staat. De Turkse staat hoeft alleen Koerden te vragen om aan tafel te komen en te praten over problemen. Dan zijn wapens niet meer nodig. Wij hebben altijd iedereen opgeroepen, zowel de PKK als het Turkse leger, om de wapens neer te leggen. De PKK doet dat wel, kondigt staakt-het-vuren aan, maar Turkse staat doet het omgekeerde.
Heeft u te maken gekregen met Zaza-nationalisten en hun idee om het Zaza-dialect als een aparte taal te erkennen? Wat denkt u hiervan? Hoe groot is deze invloed?
Ik zie die discussie niet binnen Koerdische volk. Er zijn heel weinig mensen die met deze kwestie bezig zijn. Zaza’s, Kurmanc, Sorans zijn allemaal Koerden met verschillende dialecten. Wij kunnen wel van het minpunt beschuldigd worden, dat het Zaza-dialect nog niet genoeg wordt gebruikt. Dat is een kritisch punt voor ons allemaal.
Wij Koerden hebben misschien de fout begaan, dat we dit dialect niet genoeg aandacht hebben gegeven. Maar sinds enige tijd begint Zazaki meer aandacht te krijgen. Naast andere dialecten, komt nu meer aandacht voor Zaza en krijgt het dialect de gelegenheid om zich te ontwikkelen. Vooral tijdens mijn burgemeesterschap heb ik mijn best gedaan om het dialect Zazaki ook te laten gebruiken.
Volgens de media spreekt een groot deel van de DTP-leiding amper Koerdisch? Is dit geen schande? Aangezien de DTP campagne voert voor de erkenning en stimulering van het Koerdisch?
Dat is groot negatief punt. Maar we zijn geen racisten wat taal betreft. Het is niet fout van mijn collega’s, maar een fout van het Turkse systeem. Het toont hoe erg Koerden geassimileerd zijn. Er zijn ook Turkse DTP-parlementsleden zoals Akin Birdal. De Koerdische taalcampagne van TPZ-Kurdi heeft zijn invloed gehad op die parlementsleden, die u bedoelt. Maar niet alleen zij zijn onder indruk van de campagne. Ook veel andere Koerden. Ze hebben ook besloten om Koerdisch te leren. Het is natuurlijk beter dat zij Koerdisch leren.
Veel functionarissen van de DTP worden vervolgd voor het spreken van Koerdisch. Worden andere Koerdische en Turkse partijen ook vervolgd? Wordt de DTP harder aangepakt dan andere partijen?
Zij ondervinden wel problemen. Dit maakt het ook moeilijk voor hun. Ook omdat zij klein zijn. De HAK-PAR werd uiteindelijk niet door de rechtbank verboden. De partij van Sererfetin Elci was wel gesloten. Maar zijn nieuwe bestaat nog. Misschien hebben zij minder moeilijkheden dan de DTP met de staat. Maar dat wil niet zeggen dat ze nu geen problemen hebben. Voor de staat is het duidelijk dat de Koerden geen rechten mogen krijgen. Tegen de DTP zijn ze wel strenger dan tegen HAK-PAR. Dit heeft de bedoeling om de Koerden tegen elkaar uit te spelen en de eenheid van Koerden te verhinderen. Desondanks werken we niet tegen elkaar. We hebben alleen andere strategieën en doelstellingen. Maar we hebben ook vaak overeenkomsten.
Zijn er ook relaties tussen Koerdische AKP-politici en de DTP?
We hebben geen goede contacten. Het is een partij die tegen Koerden is. Ze zijn wel Koerden, maar hun politiek is tegen Koerden. Tijdens de parlementstemming voor grensoverschrijdende operaties hebben ze allemaal voor gestemd. Als ze voor Koerdische rechten zijn, waarom hebben zij dan die operaties goedgekeurd? De AKP-Koerden zijn geen Koerden voor Koerden. Zij zijn de politieke dorpswachters!
Heeft u ook gesproken met burgemeesters van gemeentes waar andere talen als het Engels/Frans/Duits wordt gebruikt voor toerisme/bestuurszaken? Hoe reageerden zij op uw lot?
De meeste burgemeesters zijn van de AKP en zij zijn tegen het Koerdisch! Bijvoorbeeld de stad Didim in de provincie Aydin. Hier wonen veel Engelstaligen en de gemeente had papieren en facturen opgesteld in het Engels. Na mijn ontslag zijn deze Engelse diensten verdwenen. Veel Turkse steden geven nog wel in het Engels brochures uit. Maar in het Koerdisch durven ze niet. De DTP-burgemeesters zullen dat echter blijven doen.
Ik heb met Turkse burgemeesters deelgenomen aan een debat. We hebben gesproken tijdens een vergadering van alle burgemeesters van het land. Ze zijn allemaal tegen het Koerdisch. Ze beschuldigen me van separatisme. Zoals de burgemeester van Denizli en de voorzitter van de burgemeestersunie Aytaç Durak uit Adana, die me beschuldigde van terrorisme. Omdat ik opkwam voor mijn Koerdische identiteit. Later werden zij beschuldigd van corruptie en diefstal. Dit laat de Turkse staatsmentaliteit zien: als je voor mensenrechten of een eigen identiteit opkomt, dan ben je een terrorist! Als je corrupt bent, is dit geen probleem.
U bent wel heel kritisch. Er is toch steeds meer erkenning van de Koerdische identiteit in Turkije? Wat denkt u van bijvoorbeeld de plannen om een Koerdisch TV-station op te richten door de staat?
Vroeger beledigden ze Koerden in het Turks en nu zullen ze beledigd worden in het Koerdisch. De TV begint met het Turkse volkslied. Het is nog niet duidelijk wat ze gaan doen. In Diyarbakir willen ze een Koerdische TV openen. Terwijl ondertussen een park met de Koerdische naam Berfin wel verboden wordt. In tijd van Ataturk zei men: als het noodzakelijk is, brengen we deze stad communisme. Nu zeggen ze: als wij Koerden nodig hebben, dan kiezen wij welke Koerden we gebruiken. Het is allemaal bedrog tegenover Koerden en ook Europeanen.
Er waren Koerdische betaalde privécursussen. Ze zeiden tegen Europa: hier is Koerdisch onderwijs. Waar moet men betalen om zijn eigen taal te leren? Echte Koerdische scholen en onderwijs zijn nog steeds verboden.
