Gepubliceerd door NRC op 29 september 2016
De nationale veiligheidsraad van Turkije heeft voorgesteld om de noodtoestand te verlengen na half oktober. De raad wordt voorgezeten door president Erdogan.
De nationale veiligheidsraad van Turkije wil dat de noodtoestand in het land wordt verlengd na half oktober. Dat heeft de raad, die wordt voorgezeten door president Erdogan, woensdag voorgesteld.
Naar alle verwachting neemt de regering het voorstel over en stemt het parlement ermee in. Het is nog niet duidelijk voor hoe lang de verlenging zou zijn. Erdogan toonde zich al eerder voorstander van verlenging van de periode waarin de regering per decreet vergaande besluiten kan nemen en ordetroepen grotere bevoegdheden hebben.
De noodtoestand is een week na de mislukte machtsgreep van 15 juli uitgeroepen, in eerste instantie voor drie maanden. De Turkse regering zegt de noodtoestand nodig te hebben om efficiënt te kunnen handelen in de strijd tegen terreur en de overheid te kunnen ‘zuiveren’ van aanhangers van prediker Fethullah Gülen. Gülen wordt verdacht van het orkestreren van de couppoging. Hij ontkent betrokkenheid.
Met het uitroepen van de noodtoestand verklaarde Turkije zich tijdelijk niet gebonden aan het Europees verdrag voor de rechten van de mens. Verdachten kunnen veel langer zonder proces worden vastgehouden. Ze hebben tijdelijk minder rechten, zoals toegang tot een advocaat, en beroepsmogelijkheden.
Het betekende in de praktijk dat de regering met onmiddellijke ingang op grote schaal ambtenaren kon schorsen en ontslaan. Zo’n honderdduizend mensen raakten hun baan kwijt. De noodtoestand is ook gebruikt om beslag te leggen op talloze bedrijven en om honderden scholen te sluiten.
Juridische mogelijkheden
Sinds 15 juli zijn ongeveer 70.000 mensen in Turkije in aanraking gekomen met justitie op verdenking van banden met de Gülenbeweging. Op dit moment zijn 32.000 mensen gearresteerd.
Mensenrechtenorganisaties en onder meer de gezaghebbende Raad van Europa maken zich daar grote zorgen over. De oppositie vreest dat de noodtoestand wordt misbruikt om tegenstanders van de regering het zwijgen op te leggen.
Ook veel Turken die de strijd tegen de Gülenbeweging steunen, vinden dat de regering de noodtoestand moet beëindigen en juist moet werken aan herstel van het vertrouwen in de rechtsstaat. Daarvoor pleit bijvoorbeeld analist Mustafa Akyol van dagblad Hürriyet.
Er zijn nog wel juridische mogelijkheden om ontslag of vervolging aan te vechten. Tienduizenden Turken doen dat. Het nieuws in Turkije zal daardoor de komende tijd naar verwachting worden gedomineerd door rechtszaken over de coup en de nasleep daarvan. In een gevangenis in Sincan, dichtbij de hoofdstad Ankara, wordt een speciale rechtbank gebouwd voor de processen.
In Frankrijk is de noodtoestand uitgeroepen na de aanslagen in Parijs vorig jaar in november. Hij is al vier keer verlengd en duurt zeker tot januari 2017.
