ÊzîdîProloog
Het is wel bekend dat Yezidisme één van de oudste religies is van het Midden-Oosten. Sinds het is ontwikkeld in Koerdistan en één van de principiële religies is van de Koerdische natie, is het logisch dat de religieuze literatuur, gebedsdiensten en leer werd uitgevoerd in de Koerdische taal. Bijvoorbeeld de twee heilige boeken Zend Avesta en Meshef Roj zijn Koerdisch.

Sinds het ontstaan van het christendom en zeker van de islam, is het beleven van het Yezidisme gevaarlijk geworden. Zowel religieuze, economische, culturele als territoriale redenen zijn jarenlang de reden geweest voor vervolgingen en onderdrukkingen. Deze gemeenschap was bijna uitgeroeid, en zij lopen in vele landen nog steeds een reëel gevaar. Deze godsdienst en zijn gelovigen staan dan ook genoteerd in het ‘rode boek’. Na 636-641 AD, bereikte de beweging van de Islam en de Arabische verspreiders Koerdistan. Als een resultaat, was het Koerdische volk ontdaan van hun vrijheid: hun religie, taal en cultuur ondervonden een ongekende plundering en vernietiging. Dit beleid van annihilatie van de Koerden werd over het algemeen in werking gesteld door de Islamitische centrums van macht van de Arabieren, Perzen en Turken. Sindsdien zijn de Yezidi’s altijd de dragers geweest van de Koerdische identiteit, die hierdoor de grootste slachtoffers zijn geweest van de onderdrukkende krachten. Volgens sommige bronnen was het gehele Koerdische volk vroeger Yezidi, toen er nog geen Islam bestond.

In de twintigste eeuw werd Koerdistan opnieuw verdeeld met de zege van Europa tussen Turkije, Iran Irak en Syrië. Al deze regeringen, gebruikte openlijk of in het geheim een beleid van fragmentatie, assimilatie en uitwijzing van de Yezidi Koerdistan. De regimes gebruikte hetzelfde beleid tegen de rest van de Koerden. Dit resulteerde in een gedwongen migratie van honderdduizenden Yezidi Koerden. De Yezidi religie benaderde menselijke en natuurlijke factoren op basis van kennis, verwierp onderdrukking en predikte liefde en vriendschap. Daarom het is een zonde, dat vandaag de dag, waar wij allemaal proberen te leven in vrijheid en tolerantie, dat deze religie zo duidelijk is geëlimineerd.

Het is een schade en dramatisch dat de mensheid ondanks zijn proclamaties voor idealen als rechten en vrijheid, stil blijft tegenover de religieuze en culturele aanval op de Yezidi’s georganiseerd door de Turkse, Perzische en Arabische ambtenaren. Deze religie driegt totaal vernietigd te worden. Dit zou niet alleen een immens verlies zijn voor de Koerden of Yezidi gelovigen, maar ook voor de gehele geciviliseerde wereld.

De leugens over het Yezidisme

Over het Yezidi-geloof doen de meest uiteenlopende verhalen de ronde. De meeste zijn onjuist. Er zijn mensen die schrijven dat het uit de islam is ontstaan, nog anderen omschrijven het yezidi-geloof als ‘satanisme’. Soms wordt zelfs gezegd dat de Yezidi’s ongelovigen zijn. Maar geen hiervan is waar.

Een voorbeeld van deze vooroordelen kwam van Sammy Ketz in een artikel in de site “Middle East Online”. In dit artikel stond dat de Yezidi duivelaanbidders waren en het hoofd van de Yezidi, de prins der duisternis. Wat een beetje vreemd is, aangezien in het geloof van de Yezidi geen duivel bestaat.
De moderne universiteiten en massamedia, hebben een grote invloed in het verspreiden van vooroordelen en het demoniseren van de Koerden, hun traditie en cultuur. Het gaat zelfs zover, dat er een groot deel van de Koerden die geen Yezidi zijn. De Yezidi ook als duivelaanbidders bestempelen.

Kennelijk hebben mensen er belangen bij om het Yezidisme in een kwaad daglicht te zetten. Terwijl dit geloof van de Koerden één van de oudste godsdiensten is waarvan de filosofie bovendien als basis heeft gediend voor vele andere, latere godsdiensten. In het yezidi-geloof bestaan er verschillende teksten over het ontstaan van de wereld, het leven, filosofie, astronomie, astrologie, mathematiek, enzovoorts.

Wie zijn de Yezidi’s en wat geloven ze?

Pauwenengel, het hoofd van de zeven engelen.

Volgens de Koerdische taal betekend het word Ezd, Ezda en Ezata simpelweg “God.” De Ezid, is volgens het Yezidi geloof één van de 1001 heilige namen.
Het Yezidisme is ontstaan voor het jodendom, het christendom en de islam. De oorsprong van Yezidisme is niet duidelijk. Historici en onderzoekers hebben geprobeerd linken te leggen tussen oude Mesopotaamse geloven en Yezidisme. Maar hieruit is geen definitieve conclusie gekomen. Het belangrijkste is, dat er een groot verband bestaat tussen het Yezidisme, Mithraism en Zoroatrisme.

De Yezidi’s geloven in één God (In het Koerdisch Xuda, Xweda of Xoda – wat letterlijk betekend een ‘zichzelf-schepper’ of God.) en Xoda communiceert via zijn hoofdengel met zijn gelovigen. Dit is niet erg verschillend van het Jodendom of Islam, dat god communiceert met zijn bericht via de profeet. De Yezidi’s zijn één van de weinige groepen, die in hun religieuze taal en etnische taal hetzelfde zijn, wat de authenticiteit van de religie benadrukt.

De Pauwenegel is het hoofd van de zeven engelen. Hij staat bij de Yezidi bekend als Melek Tawus. De Yezidi aanbidden hem niet, ze aanbidden god, maar de Pauwenengel is wel een heilig iemand. In de Islam en ook christendom is het aanbidden van dieren verboden, maar bij de Yezidi’s is het alleen een symbool.

De Yezidi’s spreken in Koerdisch, bidden in Koerdisch en aanbidden in het Koerdisch. Ze dragen witte kleding als een symbool van puurheid en netheid. De Mir of de Koning van de Yezidi’s, is er ééntje van goedheid en niet de prins van de duisternis.

Na massale vervolgingen, deportaties, massaslachtingen, ontkenningen en onderdrukking van de Yezidi, is er maar een klein deel van de Yezidi populatie overgebleven. Volgens onofficiële schattingen, is het aantal Yezidi’s in de wereld tussen de 1,5 en 2 miljoen.

De Yezidi populatie is bovendien verspreid over de gehele wereld. Momenteel leven de Yezidi’s in Zuid Koerdistan, Noord Koerdistan, Zuid Koerdistan en ook in de ex-Sovjet staten, waaronder voornamelijk in de Kaukasus (Armenië, Georgië) en in Oekraïne en de Russische federatie. Een grote groep van Yezidi’s zijn gemigreerd naar Europese landen, voornamelijk naar Duitsland.

Yeziden in Ex-Sovjet landen bezoeken orthodoxe kerken, omdat ze geen eigen tempels hebben. Daar steken ze dan zo nu en dan een kaars aan net zoals de katholieken en oost-orthodoxe christenen.

Religieuze feesten

Het belangrijkste feest is Cejna Ezid of Eyda Ezid (Het feest van Ezîd). Na drie dagen vasten, in het midden van de maand december, viert men vrijdags het feest Cejna Ezid. Op die dag begint iedereen, reeds vroeg in de morgen, met het klaarzetten van het eten en drinken, meestal bereidingen op basis van graan-, vlees- en zuivelproducten. Alle dorpsbewoners gaan ter gelegenheid van dit feest bij elkaar op bezoek. Men wenst elkaar dan geluk, vrede, voorspoed en gezondheid toe en proeft de gerechten van het gastgezin. Verschillende dorpsbewoners bezoeken eveneens vooraanstaande gezinnen of families uit dichtbijgelegen dorpen en omgekeerd. De kinderen trekken op hun beurt van huis tot huis waar hen allerlei lekkernijen worden toegestopt. De laatste tijd worden er echter dikwijls kleine muntstukken gegeven, wat leidde tot het verloren gaan van bepaalde tradities van de gemeenschap. In de steden beginnen deze tradities steeds meer te verdwijnen. Dagelijks nemen de bezoekjes van buren en anderen af. Over de oorsprong van het ontstaan van dit feest is weinig bekend.

Het tweede feest van de Yezidi’s is dat van de Cejna Xidir Nebi (Khidir Nebie) of Eyda Xidir Eylaz Siware Hespe Boz (Khidir Eylaz, de ridder van het witte paard). Deze dag wordt beschouwd als de dag voor het geluk van de koppels, voor de vrede, het amusement, van goede daden en welzijn van elke persoon. Het wordt gevierd in de maand februari. Het heeft ook te maken met de komst van de lente! Tijdens dit feest werden heel veel amusementsstukken georganiseerd. Zo werd Kose-geld, een toneelstuk dat al eeuwen werd gespeeld, waarin wordt gedanst, gezongen en muziek wordt gemaakt. De komedianten gaan van huis tot huis rond in het dorp en treden overal heel kort op. Daarna is het de gewoonte dat men hen wat cadeautjes geeft.

De hele dag lang, tot in de vroege uurtjes, wordt er dan feest gevierd. De dag nadien is het de dag van de kinderen. Dan gaan zij van deur tot deur om hun cadeautjes in ontvangst te nemen. Ze krijgen geld, lekkernijen en andere mooie cadeautjes toegestopt. Ook over het ontstaan van dit feest is weinig bekend.

Tijdens Roja Mezelan, midden juni, worden de doden herdacht. Elke familie gaat op die dag naar het kerkhof. Ze bezoeken of herdenken de overledenen. De sheikhs en de pirs van de familie worden dan gevraagd om te bidden voor de overledenen.

Newroz

Newroz viering in Noord-Koerdistan

Newroz, de nieuwe dag, het nieuwe jaar, een nieuw begin, feest van de lente. Dit feest wordt zeer gevarieerd gevierd op 21 maart. Op deze dag komen alle Koerden uit het huis, dansen, zingen, spelen en eten zij samen. De meest kleurrijke dag van het jaar is deze van Newroz. Deze dag is uitgegroeid tot de dag van de opstand tegen de tirannie en van de bevrijding, het begin van een nieuw leven. Niet alleen Yezidi -Koerden maar alle Koerden en hun buurvolkeren, zoals Perzen en Turken vieren Newroz.

Zoals vaker gebeurd is bij Koerden, werden ook hun feesten overgenomen door anderen die dan later worden beschouwd als van henzelf. In vele gevallen worden de Koeren en hun eigen tradities zelfs ontkend. Maar de Koerden hebben een gepast antwoord op dat soort beweringen: de zon kan niet bedekt worden met gips.

Pelgrimages

De grootste Yezidi pelgrimage is naar de tempel Lalisha Nurani. Nurani is één van de oudste bedevaartsplaatsen ter wereld. Al duizenden jaren bezoeken de Yezidi’s één keer per jaar Lalesa Nurani. Lalish is gelegen in het zuiden van Koerdistan en in de buurt van Mosoel.
De andere pelgrimages in het Zuiden zijn:

• Qadib el-Benn
• Shaykh Brahim el-Xidim
• Shaykh Taqil
• Shaykh Kiraz
• Xatuna Fexra
• Shekhsine Shemsa

• Hindirisi Xeyat
• Boqeter Baba
• Pire Omarxala
• Bazide Bistami
• Shaykh Simayile Enzeli
• Pir Hamali
• Pire Kemali
• Pire Siba
• Pir Mendiqan
• Pire Hesilmaman
• Mehdera Bozan
• Melek Shekhsin
• Mere Qelendera
• Quba Nasirdin
• Quba Mehmed Reshan
• Kaf u Mexara Melke Meran
• Quba Usive Qerrani
• Quba Shehide Pexember
• Quba Pir Eli
• Quba Shekhmus
• Quba Sidiye Nefis
• Shaykh Mihemede Xerib

• Xidir Ilyas and Xidir Nebi
• Hesene Ferdoz
• Omere Qamche
• Quba Nebi Nuh
• Quba Hekim Feris

Ook in het Noorden van Koerdistan zijn er veel pelgrimage oorden zoals:

• Helale Zewe
• Shaykh Evinda
• Xefure Reya
• Pir Dawid
• Pir Zikir
• Qolbaba
• Caf Teyar
• Shaykh Emere Mirada
• Merav
• Shebil Qasim
• Shaykh Xeyib
• Shaykh Brahim
• Pir Mamendala
• Kechka Qedishke
• Shaykh Xale Shemsa
• Pirmend
• Siware Bebana
en velen andere plaatsen.

De gebruiken van de Yezidi’s

Heilige elementen volgens de Yezidi zijn de zon, vuur, water, lucht en maan. De zon, de maan en de ochtendster in het heelal en in de wereld noemen zij vuur die de verlichting van God verbeelden.

Ook wordt landbouw, fokken, moedigheid als goed beschouwd. De Yezidi’s houden ook aan dat elke man en vrouw van hun gemeenschap de volgende regels moet volgen:

1. Rasti (eerlijkheid). Iedere Yezidi moet eerlijk zijn en zichzelf beschermen tegen leugens. Hij/Zij moet altijd achter zijn/haar standpunt/besluit staan en altijd de waarheid zien, zeggen en verdedigen.

2. Nasin (kennis). In andere woorden, iedere Yezidi moet zichzelf kennen, de omgeving en zij moeten een sterk en positief gemotiveerd geloof hebben.

3. Shermi (schande). Dit betekent om af te zien van slechte dingen. Een persoon die een gevoel van schande en verlegenheid heeft, zal nooit dingen doen die onverstandig zijn. Om het hoofd omhoog te houden en schoon te blijven, zijn gevoelens die belangrijk zijn voor de Yezidi’s.

Belangrijkste religieuze verplichtingen

Elke Yezidimirîd moet een Sjeik, een Pir (Spirituele gids), een hosta, een mentor en een broer/zus hebben voor het leven na de dood.

Ook moeten ze goed gekleed zijn.

Yezidis bidden drie maal per dag, in de richting van de zon. Hun gebeden verschillen per ochtend, middag en avond. Als ze hun gebeden hebben afgesloten, kussen ze de aarde.

Enkele andere regels zijn, dat men enkel Yezidi kan zijn als zowel de vader als de moeder yezidi zijn. Ze mogen noch met andere nationaliteiten, noch met anders-gelovigen noch met andere rassen trouwen. Huwelijken tussen de verschillende kasten is in deze godsdienst ten strengste verboden.

De sheikhs en de pir’s doen er alles aan om de yezidi-gemeenschap zo gesloten mogelijk te houden. Zo willen zij de oude tradities in ere bewaren en verhinderen dat deze langzaam zouden verdwijnen.

Daar er slechts weinig geschreven teksten bestaan over het yezidisme en het geloof grotendeels steunt op mondelinge overleveringen van liederen, religieuze verzen en mythes zijn er een aantal verkeerde interpretaties van bepaalde begrippen en waarden gegroeid. Dit verkeerd begrijpen of interpreteren van de mondelinge traditie heeft gezorgd voor verdere problemen in dit geloof.

Alle yezidi’s geloven in de wederopstanding van Ezide Sor (Ezidé Sor), die één dag de verspreiding van het yezidi-geloof zal waarmaken.

De heilige triangel in het Yezidisme: Ezid, Tawusi Melek en Shaykh Adi

Ezid is één van de namen van god. Tawusi Melek is het hoofd van de engelen en wordt geïdentificeerd met Ezazil. Volgens het Yezidi geloof, was Sjeik Adi een heilig persoon, die wonderen verrichtte. Hij droeg geheimen van Tawusi Melek en God. Sjeik Adi en zijn neef waren geboren in Koerdistan en settelde zich in Lalish. Volgens sommige historici komen de vader en grootvader van Sjeik Adi uit Hakkari en waren leden van de Zoaroaster in Hakkari, die later naar Libanon migreerde. De terugkeer van sjeik Ali en zijn neef in de Lalish tempel zou daarom beschouwd worden als een terugkeer tot de oude geloven. Sinds de terugkeer van Sjeik Adi in Lalish, kwamen de Yezidi’s bijeen rond hem en reïncarneerde Zoraostrisme en sommige oude geloven zoals het aanbidden van de zon. Het aanbidden van de zon zie je terug de Nationale Koerdische vlag.

De houding tegenover andere geloven

Yezidisme zegt dat elke religie een waarheid reflecteert. Daarom zou iedereen zich moeten richten op hun eigen religie en vrij zijn om hun geloof te beoefenen. Volgens de Yezidi’s is een persoon die zich nooit richt op zijn eigen religie, zich nooit zal richten op andere religies. Om deze redenen, accepteren Yezidi’s niemand uit andere religies en hebben geen bekeringsintentie. De Yezidi’s respecteren alle religies en verwachten dit ook van anderen.

De filosofie van het Yedizisme is ook te zien in gebeden zoals dit:

“Oh mijn God, bescherm eerst 72 naties en dan ons volk”.

Structuur van de Yezidi gemeenschap

De Yezidi’s gemeenschap is niet in kasten opgedeeld, maar bestaat wel uit drie categorieën Sjeiks, Pirs en Miriden. De Sjeks en Pirs zijn de religieuze leiders/priesters van de Yezidi’s net als pausen, dominees, priesters, kardinalen en bisschoppen bij de christenen of Imaams bij moslims.

Huwelijken tussen Miriden, Sjeks en Pirs zijn verboden vanuit religieus oogpunt.

Verruit het meeste deel van de Yeziden behoort tot de Miriden. De Miriden zijn echter wel weer onder te verdelen in clans.

Yezidi vasten en religieuze feesten

1. Charshema Sor (Charshema Sere Nisane) – De rode woensdag of de eerste woensdag van april. Het wordt gevierd als het nieuwe jaar en het feest van Tawusi Melek.

2. Chile Havine – Zomer forty. Duurt veertig dagen.

3. Cimayi (Cejna Heciyan) – Bijeenkomst (Feest van pelgrimage). Volgens de kalender, duurt het zeven dagen tussen 23 september en de 1ste van oktober.

4. Cejna Ezda – Divine (Ezda) feest. Het wordt gehouden op de eerste vrijdag van December. Voordat deze vrijdag begint, vasten de Yezidi voor drie dagen en dan celebreren ze de heilige feestdag. Twee weken voor Cejna Ezda, drie dagen van elke week (Dinsdag, Woensdags en Donderdags) vasten de Yezidi’s ook. Deze vasten worden gevolgd door vieringen van Cejna Xwedana (dag van de beschermheilige) and Cejna Sheshims (Dag van de Sheshims).

5. Pir Ali. Dit feest duurt ook zeven dagen. Het begint op zondag en eindigt de volgende zondag. Het feest moet gehouden worden op z’n minste één dag van januari. Het feest moet tijdens het nieuwe jaar gevierd worden.

6. Xidir Elyas en Xidir Nebi. Dit wordt elk jaar gevierd op de eerste donderdag van februari.

7. En er zijn ook nog regionale feesten

Conclusie:

Ik hoop dat ik met dit artikel meer duidelijk heb gemaakt over het Yezidi geloof en vooroordelen wegneem. Dit artikel is niet bedoeld als propagandamiddel voor het Yezidi geloof. Naar mijn mening zou het niet moeten uitmaken welk geloof je aanhangt, zolang je maar een persoon bent met een goed hart. Zoals Siwan Perwer zei, het maakt niet uit of je sji’iet, aleviet, soenniet, Yezidi, Al-haq of atheïst bent, zolang je maar gelooft in Koerden en Koerdistan.

Met dank aan lokale Koerdische Yezidi voor de verbeteringen en extra informatie.

Bronnen:

[1] http://www.yezidi.org/
[2] www.kurdishinstitute.be
[3] Artikel op Kurdishmedia.com
[4] http://en.wikipedia.org/wiki/Yezidi
http://azady.nl/?p=86

F
E
E
D

B
A
C
K