Over de Koerdische kwestie leeft aan Turkse zijde de vrees dat het land uit elkaar zal vallen. De herhaaldelijke verzoenende verklaringen en pogingen van Koerdische zijde overtuigen hen blijkbaar niet. Daarom blijven de Koerden herhalen: "De negatie van het bestaan van de Koerden in dit land was een grote fout. In dit land leven Turken en Koerden samen. Maar we blijven wel een grote natie, die Turkije heet!"
De Turkse staat heeft 90 jaar lang de Turkse maatschappij geleerd dat "er geen vrienden zijn van de Turken behalve de Turken zelf". Turkije heeft altijd bestaan tussen de "vijanden" rondom zich heen. De Gieken en Bulgaren in het westen. Rusland, Armenië, Georgië en Iran in het oosten, Irak en Syrië in het zuiden. Koerden, Armeniërs, Assyriërs, Chaldeeërs, Alevi’s, Yezidi’s en andere religies in het land vormden voortdurend "een gevaar voor de eenheid van het land". Al deze buurlanden en volkeren werden gezien als "een potentieel gevaar, die het juiste moment afwachten om de Turkse natie uit de weg te ruimen".
Het nieuwe Turkse politieke regeringsoffensief, dat gedragen wordt door een nieuwe politieke cultuur, wordt geacht deze foutieve gedachten en bijhorend gedrag te veranderen. De Islamo-Turkse ideologie die nu aan de macht is heeft heel wat ondernomen en het resultaat blijkt ook succesvol. Alleszins in Turkije, bij de internationale gemeenschap en bij de Verenigde Staten. De recente pogingen, drukke diplomatieke en commerciële initiatieven van de huidige Turkse regering boeken resultaten. De minister van buitenlandse zaken van Turkije heeft weken lang bezoeken gebracht aan Syrië, Irak, Iran, Griekenland, Cyprus, Bulgarije, Rusland, Georgië, Armenië en ten slotte aan de Verenigde Staten van Amerika.
Enkele maanden geleden werd het westerse Nabucco-project, dat het vervoer van gas uit verschillende landen naar het westen moet realiseren, ondertekend in Istanbul. Europa en de VS feliciteerden Turkse autoriteiten omwille van deze realisatie. Enkele dagen later echter werd het project South Stream, "de groene lijn", met Rusland ondertekend.
En de bestaande conflicten in eigen land en in de omgeving van Turkije probeert men op eigen wijze op te lossen. Om de Koerdische kwestie op te lossen is het het project "de Koerdische" opening, later werd het "de democratische opening" gelanceerd. De Karabach-kwestie in Kaukasus en de opening van de grenzen met Armenië heten als "volgens afspraak opgelost te zijn."
Eigenaardig genoeg, elke stap en realisatie wordt onmiddellijk met de VS overlopen en krijgt er applaus. Rusland, Iran en andere omliggende landen zwijgen in alle talen. Dit kan betekenen dat ook zij er mee akkoord gaan.
Toch merkt men dat de sterke aanwezigheid van de vrees voor de verdeeldheid van het land en van "de Turkse samenleving" nog steeds leeft bij de autoriteiten. Vooral het leger, de oppositie en de meeste Turkse NGO’s leven met die gedachte. Hun gedrag toont ook dat ze op geen enkele wijze open staan voor een nieuw Turkije. Het is precies alsof afgesproken is dat het leger deze zijde vertegenwoordigt. En dat leger laat nog steeds verstaan dat er "rode lijnen" zijn voor bepaalde zaken en dat het niet van plan is enige grondige verandering te accepteren.
De stafchef van het Turkse Leger Basbug liet onlangs verstaan wat die "rode lijnen"zijn: "Eén staat, één volk, één taal en één vlag". Met andere woorden, men wordt gesommeerd zich geen illusies te maken over een eventuele oplossing van de Koerdische kwestie, het meest fundamentele probleem van Turkije, ook al blijft de oorlog tegen de Koerden vele miljarden kosten aan het leger. Die oorlog berokkent de economie veel schade, veroorzaakt politieke instabiliteit, tast de geloofwaardigheid van de Turkse staat aan, en levert het gevaar op dat op den duur deze situatie kan leiden naar een onvermijdelijke chaos in het land. Een chaos die een oorlog wordt tussen de twee volkeren, nl. deTurken en de Koerden.
De herhaaldelijke verklaringen van de Koerdische zijde die duidelijk maken dat er geen wil is tot scheiding of verdeling van het land, overtuigen blijkbaar de Turkse zijde niet. De Koerdische zijde laat ook heel duidelijk verstaan dat er geen oplossing kan zijn indien men de Koerden blijft negeren. Zolang er geen onderwijs in eigen taal mogelijk is, zolang het Koerdische volk niet wettelijk als volwaardig erkend wordt en zolang alle rechten op cultureel gebied, op het vlak van media en van sociale rechten ontbreken. Een groot obstakel is ook dat men de Koerdische Arbeiderspartij (PKK), en de miljoenen Koerden die deze partij als enige waarborg voor hun bestaan zien, niet eens aan de onderhandelingstafel wil.
Langs de ene kant heeft men het over "een nieuw, democratisch en machtig Turkije", zegt men dat men de Koerdische problematiek wil oplossen. Anderzijds stoppen de bombardementen in de Koerdische regio niet. Het leger is grootschalig ingezet om de "terroristen" te elimineren. Het leger gebruikt zelfs chemische wapens om deze oorlog te winnen. Niet alleen de mensen, maar ook de natuur in Koerdistan wil men vernietigen.
Dat de Turkse staat niet serieus is met deze "nieuwe stappen" zien we in het gedrag van de regering. "De Koerdisch opening" werd plots "de democratische opening". De "interculturaliteit" en "interlinguistische karakter" veranderde plots weer in oude traditionele slogan "één staat, één volk, één taal en één vlag". Ook de buurlanden Iran, Irak en Syrië werden zover gebracht deze nieuwe aanpak van de Turken te volgen. Deze landen vinden de nieuwe initiatieven van de Turkse staat "heel efficiënt".
Het laatste bezoek van een "sterke" Turkse delegatie aan de VS om er de algemene vergadering van de Verenigde Naties bij te wonen heeft voor de zoveelste keer getoond dat ook de Internationale gemeenschap onder druk gezet wordt om over deze kwestie te zwijgen. Dat er een probleem is, aanvaardt iedereen. Dat er iets moet gebeuren ook goed. En deze internationale gemeenschap volgt weer de Turkse weg, een oplossing "ja", maar op zijn Turks!
De Koerdische zijde gaat met deze ontwikkelingen niet akkoord en zo lijkt het dat de oorlog zal niet zal stoppen in de komende jaren. In dat geval zal de internationale gemeenschap moeten aanvaarden dat de oorlogszuchtigen niet de Koerden maar wel de Turkse staat is. Of ze dat ook gaat zo verwoorden is de vraag. Men zal de Koerden blijven beschuldigen van allerlei dingen.
Begin oktober zal het Turks Parlement over deze kwestie een vergadering houden. Het is nu al bekendgemaakt dat deze vergadering achter de gesloten deuren plaatsvindt. Dat toont weer aan dat de staat niet van plan is deze problematiek serieus aan te pakken. Een oplossing zonder met de tegenpartij aan de tafel zitten praten is ondenkbaar. De Turkse staat moet goed beseffen dat de enige weg naar een groot, machtig en vooral democratisch land via het oplossen van de Koerdische kwestie passeert.
De Turkse staat heeft niet zomaar beseft dat het land een fundamenteel probleem heeft. De koppige ontkenning en de assimilatiepolitiek van de staat is overduidelijk aan de kaak gesteld geworden door de gewapende strijd van de PKK. Een terugkeer naar de oude tijden, nl. de ontkenning, het negeren van de Koerden, allerlei fysieke en psychische folteringen, vernietigings- en assimilatiepolitiek zullen niet meer lukken. De Koerden gaan niet meer alles accepteren. DE grote steun door de massa’s aan de PKK is er een bewijs van. Een serieuze oplossing moet komen. En dit is ook wat de Korden willen. Eén land, interculturaliteit, respect en gelijke behandeling, onderwijs in eigen moedertaal.
De beste oplossing is dat men in Turkije begint te denken aan een soort land met gedecentraliseerde machtsposities. Niet alles moet via Ankara gaan. Belgische, Zwitserse, Canadese, Italiaanse en zelfs Canadese staatsmodellen kunnen helpen bij het vinden van en oplossing voor Turkije.
(Uitpers, nr. 113, 11de jg., oktober 2009)
Derwich Ferho is directeur van het Koerdisch Instituut te Brussel
