In februari was dr. Mahmoud Othman een paar dagen in België. Een gelegenheid om vragen te stellen aan deze alom gewaardeerde en onafhankelijke politicus, die geen lid (meer) is van de Koerdische Democratische Partij (KDP) van Massoud Barzani noch van de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) van Jalal Talabani, de president van Irak.
Bent u niet bang om terug te gaan naar Bagdad, gezien het enorme veiligheidsprobleem aldaar?
Er zijn risico’s, maar die hebben we altijd gehad. Ook onder Saddam Hoessein. Zo was er in 1971 een aanslag met explosieven en in 1978 een poging tot vergiftiging met thallium. Maar we moeten doorgaan. Dat is onze plicht.
Er zijn nu toch twee complotten geweest tegen u?
Daar heb ik van gehoord. Er is een complot gemeld van leden van de Baath-partij [van Saddam Hoessein] en een tweede van islamitische extremisten [volgens berichten daarover ging het om militieleden van de sjiitische geestelijke Moqada al-Sadr]. Het is altijd mogelijk dat er complotten zijn. We moeten dus oppassen.
Is er een specifieke reden voor die complotten tegen u?
Nee, het gaat eerder om een algemeen plan om politiek actieve mensen om het leven te brengen. Het is niet specifiek tegen mij. Men wil gewoon politici elimineren.
Is er een oplossing voor het geweld in Irak?
De situatie is gecompliceerd door de grote vergissingen van de Amerikanen de voorbije vier jaren. En de verschilllende Iraakse regeringen, of het nu om die van oud-premier Allawi om of de huidige van Noeri al-Maliki gaat, lever(d)en maar povere prestaties. Er is corruptie, er is terrorisme en het probleem van de milities. De oplossing voor het geweld moet een politieke oplossing zijn, het is immers niet gewoon een veiligheidsprobleem. De situatie is slecht om politieke redenen: er geen eensgezindheid onder de Irakezen, speciaal tussen de soennieten en de sjiieten. Ook de religieuze leiders hebben verschillende standpunten. En er wordt niet met elkaar gesproken. Een politieke oplossing is mogelijk en die bestaat erin dat het tot een akkoord komt tussen de politieke en religieuze leiders. Gebruik van geweld kan de situatie tijdelijk beter maken, maar biedt geen oplossing.
Er zijn twee problemen te regelen: de verzoening onder de Irakezen en dat van het terrorisme, van de kant van leden van Al-Qaeda en van de aanhangers van Saddam. Vele mensen in Irak verzetten zich gewapend tegen de Verenigde Staten en tegen de regering, maar zij zijn geen terroristen. Er moet met hen worden gepraat zodat ze de wapens neerleggen. Er moet amnestie komen, maar de regering denkt daar niet aan, ze is uit op wraak. Alleen de leiders zouden voor de rechtbanken moeten worden gebracht, maar met de anderen moet verzoening worden nagestreefd.
Wat is de rol van Iran in het geweld in Irak?
Iran intervenieert in Irak via sjiitische groepen. Er wordt in Irak een conflict tussen Iran en de Verenigde Staten uitgevochten en Irak en de Irakezen betalen daar de prijs voor. President Bush verklaarde Syrië en Iran tot “schurkenstaten”. Dat leidde tot hun conflict in Iran. Er is geen dialoog tussen de VS en Syrië en Iran, die dringend nodig is. Ook in het rapport van [oud-minister van Buitenlandse Zaken] James Baker over Irak wordt die aanbevolen. Dialoog is beter dan confrontatie.
Hoe zit het met de soevereiniteit van Irak, gezien de Amerikanen lijken te doen wat ze willen?
Er zijn twee autoriteiten in Irak: de Amerikanen en de regering. De VS zijn belangrijk voor de veiligheid en daarom is de soevereiniteit niet volledig. Dat levert veel problemen op. Zo genieten de Amerikanen immuniteit alhoewel ze veel misdaden begaan. Die immuniteit moet opnieuw bekeken worden omdat ze de vrijheid geeft om misdaden te begaan, al dan niet bewust. Zo bv. bombardeerden de Amerikanen een kantoor van de Patriottische Unie van Koerdistan (PUK) in Mossoel, waarbij een tiental doden vielen. Zo’n zaken maken het veiligheidsprobleem erger.
Kan de terugtrekking van de Amerikanen bijdragen tot een oplossing of zal die het geweld nog doen toenemen?
Van in het begin heb ik gepleit voor een terugtrekkingschema over twee jaar. Maar de VS en de Iraakse regering zeggen dat zo’n schema in de kaart zal spelen van de terroristen. Die kunnen hun acties daar op afstemmen. Dat is inderdaad zo, maar een tijdsschema geeft ook hoop. Het kan leiden tot dialoog met degenen die vechten tegen de Amerikaanse aanwezigheid. De regeerders die geïsoleerd zitten in de “groene zone” [het Amerikaanse hoofdkwartier en de regeringszetel] in Bagdad willen dat de Amerikanen blijven om hun veiligheid te verzekeren. Er moet een terugtrekking komen, maar niet te snel, want dat zo grote problemen scheppen.
Eén van de grote problemen lijkt de corruptie in Irak.
De corruptie is vijand nr. 1, ze is belangrijker dan terrorisme. Onder Paul Bremer [de baas van de CPA, de Voorlopige Coalitie-Autoriteit van 2003 tot juli 2004] is 8,8 miljard dollar verdwenen. Bremer liet cash-geld uit de VS naar Irak komen, in totaal 363 ton! Bremer deelde dat uit. Dat was het begin van de corruptie. Sommige Irakezen werden zo miljardair. Het is ongelooflijk. En het ergste is dan nog dat het niet om Amerikaans, maar om Iraaks geld ging.
Ook aan de heropbouw van Irak schort één en ander?
Er zijn geen resultaten. Het geld dat bestemd voor bv. onderwijs en gezondheid, werd aan veiligheid gespendeerd. Er was geen heropbouw, wel corruptie. De Amerikanen zeggen dat ze niet met de heropbouw kunnen beginnen wegens de onveiligheid in het land. Maar er zijn grote delen van Irak waar het wel veilig is, zoals in Koerdistan. Maar ook in de veilige delen van Irak hebben ze niets aan de heropbouw gespendeerd!
Welke oplossing is er voor de Koerden in Irak?
Als je het aan de Koerden vraagt is het duidelijk: ze willen onafhankelijkheid. In een onofficieel referendum sprak 98% zich uit voor onafhankelijkheid. Maar onze natie is verdeeld over Irak, Iran, Turkije en Syrië. Ze heeft recht op onafhankelijkheid, maar er is de realiteit: al die landen zijn er tegen. In elk land vechten de Koerden voor hun rechten. Zo vechten ze in Irak voor federalisme en democratie. Maar het is ook zo dat de situatie in één land invloed heeft in de andere. Dat is de nationale strijd. Zo dreigt Turkije met een aanval in Irak tegen de PKK [de (Turks-)Koerdische Arbeiderspartij] en tegen Kirkoek [ten gunste van de Turkmenen]: daarmee bedreigt Turkije de Turkse Koerden en de Koerden in Irak.
Onafhankelijkheid is een ver doel. Onafhankelijkheid is nu niet realistisch. De Koerden dromen ervan, maar die droom is niet te realiseren.
Hoe zit het nu met al lang aangekondigde Amerikaanse offensief om Bagdad te zuiveren?
Dat offensief werd al twee maanden geleden aangekondigd in samenwerking met de Iraakse regering. Daarvoor komen er nog eens 20.000 Amerikaanse soldaten naar Irak. De plannen voor het offensief zijn nu al in uitvoering, maar het offensief zal geen succes kennen.
In de eerste plaats is het een politieke kwestie (corruptie, spanningen tussen de religieuze groepen, het conflict tussen de VS en Iran) en die moet politiek worden aangepakt.
Ten tweede hebben de VS en de Iraakse regering geen correcte informatie over het verzet. Door het feit dat het offensief al zo lang is aangekondigd, heeft iedereen de zich bedreigd voelt al lang de weg gevonden naar Iran. Eens het offensief voorbij, komen ze gewoon terug.
Bush heeft in verband met het offensief de regering van premier Maliki een aantal eisen gesteld. Op die manier probeert hij het plan aan de Amerikanen te verkopen en als het misloopt dan kan hij de Irakezen de schuld geven.
Iedereen is nu iedereen aan het doden. Dat probleem moet worden opgelost met politieke middelen, door dialoog. Misschien heeft het offensief een beperkt succes voor enige tijd, maar het biedt geen oplossing voor de problemen.
(Uitpers, nr. 84, 8ste jg., maart 2007)
