Sinds de Irakezen in 2005 een nieuwe grondwet aannamen, is Irak een federatie. Met op dit moment als enige federatieve staat: Koerdistan. Geregeerd door de Koerdische regionale regering (KRG), met een eigen parlement, een eigen premier en een eigen president – en zelfs een eigen vlag. Het Koerdisch is een van de twee officiele talen van Irak.
Iraaks Koerdistan is het meest stabiele deel van het land. De strijd die nog steeds in de rest van het land wordt uitgevochten, is hier in de jaren negentig al beslecht in een pijnlijke burgeroorlog waar iedereen zich over schaamt. De twee partijen die daarin de hoofdrol speelden, PUK en KDP, zitten nu samen in een regering, en zullen vermoedelijk ook samen gaan meeregeren in Bagdad als daar de komende tijd de Iraakse regering wordt gesmeed.
Ik wil niet ontkennen dat nationalisme in de regio een belangrijke rol speelt. Met aan de ene kant de buurlanden van Irak, die een Koerdische staat aan hun grenzen het liefst zouden willen negeren omdat die hun nationale eenheid zou kunnen bedreigen. Ware het niet dat dit stabiele stukje Irak hen miljoenen oplevert aan investeringen (Turkse en Iraanse bedrijven verdienen goed goud) en aan export (bijna alles in Iraaks Koerdistan wordt geimporteerd), en dat hun burgers er graag op vakantie gaan (de afgelopen tien dagen waren er bijna 20.000 Iraanse toeristen in Koerdistan).
Anderzijds verlangen veel Koerden nog steeds naar een Groot-Koerdistan, waarin de onderdelen die nu over vier landen zijn verspreid herenigd worden. Een droom, heeft de Iraakse president en Koerdische leider Jalal Talabani al eens hardop gezegd, en dat moet het blijven. Koerdische nationalisten die spreken over noord-, zuid-, oost- en west-Koerdistan horen dat liever niet, en verwijten Talabani dat hij zijn wortels vergeten is.
Talabani is vooral een realist. Hij weet dat de buurlanden de status quo van een stabiel Koerdistan in Irak uiteindelijk zullen accepteren, als die geen gevaar vormt voor hun eigen eenheid. Hij weet ook dat de vier delen van Koerdistan zo verschillend zijn, dat samenvoegen alleen maar opnieuw tot strijd zal gaan leiden. Ook al omdat dan opeens de Turkse Koerden met hun 15 miljoen veruit in de meerderheid zijn (van de totaal zo´n 30 miljoen Koerden die over vier landen verspreid wonen), en alles wat in Iraaks Koerdistan is opgebouwd (taal, cultuur, geschiedenis) op losse schroeven komt te staan. In Iraaks Koerdistan wonen immers maar zo´n 4,5 miljoen Koerden.
Iraaks Koerdistan heeft zichzelf de afgelopen jaren een bijzondere status verworven. En dat viel me op tijdens de viering van het Koerdische nieuwjaar. Veel Arabische Irakezen die het kwamen meevieren, keken hun ogen uit. Hier wordt gebouwd aan een land, hier ligt het niveau van welvaart heel veel hoger, hier is persvrijheid (al heeft die z´n grenzen), hier hebben mensen zichzelf zojuist vreedzaam een oppositiebeweging verworven. Het politieke systeem mag niet perfect zijn, er wordt aan gewerkt. Ook Iraanse Koerden kijken daar met afgunst naar.
Ontkennen heeft geen zin. Koerdistan bestaat. Sterker nog: op dit moment speelt het een voorbeeldrol in Irak. Zo kan het, zo moet het misschien wel als het beter moet gaan. Samen leven, samen werken. Ieder met z´n eigen dromen, dat mag, zolang die het daglicht maar niet verjagen.
http://www.trouw.nl/opinie/weblogs/article3027935.ece/Koerdistan_bestaat_wel.html
© Trouw 2010
