(Bron: Fréderike Geerdink – 20 augustus 2019 – uit “Frontaal Naakt” – www.frontaalnaakt.nl/archives/koerdistan-is-bezet.html)
Wat praat ‘ie zachtjes, dacht ik toen ik vanmiddag een Whatsapp-bericht kreeg van een vriend uit Amed (de Koerdische naam van Diyarbakır, Noord-Koerdistan). Het kwam omdat zijn burgemeester hem weer eens was afgepakt door de Turkse staat. ‘Het houdt niet op, mijn vriend’, zei hij. ‘Ik ben nu 42 jaar en ik zweer je, er is nog geen mooie dag in mijn leven geweest.’
En ik zweer jou, lieve lezer, dat daar geen spátje overdrijving inzit. Koerdistan is namelijk bezet en dat gaat je als Koerd niet in de koude kleren zitten. Heel Koerdistan is bezet, maar ik heb het nu even specifiek over het noorden, het deel waar Turkije al zowat een eeuw huis houdt als bezettingsmacht. Maandagochtend was er een nieuw dieptepunt in de schier eindeloze onderdrukking van de Koerden: drie gekozen burgemeesters werden afgezet. Eind maart nog met meer dan de helft van de stemmen in het zadel geholpen en nu hop, door de staat weer van hun stoel geschopt.
Een van die burgemeesters was die van Amed, Adnan Selçuk Mızraklı, de opvolger van Gültan Kışanak. Kışanak zit sinds 2016 in de bak. Ook zíj werd vervangen door een zogeheten ‘kayyum’, een ‘beheerder’, een vertegenwoordiger van de staat, in dit geval natuurlijk Erdoğan’s AKP. Die verrijkte zich, deed geen bal voor de stad en haar inwoners en drukte de oplevende Koerdische taal en cultuur weer de kop in. Geen wonder dat de stedelingen uitzinnig waren toen het ze gelukt was die ‘beheerder’ weg te stemmen. Vijf maanden mocht het duren.
Gruwelijke details
Dat Koerdistan bezet is, is voor mij een feit, geen mening. Het woord ‘bezetting’ is meestal voorbehouden aan internationale bezettingen, zoals die van de Amerikanen in Irak of van, nog niet eens zo heel lang geleden, Nederland in Indonesië, maar de situatie in Koerdistan verschilt niet wezenlijk. Volgens het internationaal recht is een gebied bezet als het ‘onder de autoriteit van het vijandige leger is geplaatst’. Dat is in Koerdistan het geval, zo klaar als een klontje.
Het Turkse leger bestaat uit bloeddorstige Grijze Wolven die geen enkele legitimiteit hebben in Koerdistan na een eeuw vol massamoorden, executies, verdwijningen en folteringen, na het platbranden van duizenden dorpen en een paar jaar geleden nog het neerhalen van halve steden en het in lichterlaaie zetten van gebouwen met de bewoners en zich schuil houdenden er nog in. Ik ga niet overal een linkje bij zoeken, google zelf maar. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een aardige plek om te beginnen, en Human Rights Watch en Amnesty natuurlijk, en een hele zwik betrouwbare media. Uitgebreid gedocumenteerd, met alle gruwelijke details. Geen ontkennen aan.
Dus wat er moet gebeuren, is dat Turkije daar opdondert, en wel snel. Net zoals de VS uit Irak moest opdonderen en Nederland uit Indonesië. Wegwezen. Allereerst het leger, overladen met pek en veren. Dan alle mannen en vrouwen die geen militair uniform dragen maar net zo hard alles willen vernietigen dat Koerdisch is: de leraren die kinderen alles wat Turks is door de strot duwen, de rechters en aanklagers die Koerden met het bezettingswetboek in de hand in het cachot smijten, de ‘beheerders’ die gekozen burgemeesters vervangen maar zo laf en bang zijn dat ze met gepantserde wagens naar het gemeentehuis moeten komen en achter een hek verdwijnen (waar ze – ook dit is gedocumenteerd – niet zelden prostitutienetwerken opzetten, ja die zogenaamd braaf-religieuze AKP’ers ja), alle ambtenaren die op Turkse nationale feestdagen het Turkse volkslied laten klinken en de vlag van de bezettende macht hijsen, de politie die vreedzame activisten om vijf uur ‘s ochtends uit hun huizen sleurt, noem ze allemaal maar op.
Tirannie en onderdrukking
Gaat dat ‘via democratische weg’ gebeuren, denkt u? Ik denk het niet. Er is geen énkele aanwijzing voor. En dan? Het internationaal recht zegt er ook iets over, wist u dat? Lees maar, in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens: ‘Overwegende, dat het van het grootste belang is, dat de rechten van de mens beschermd worden door de suprematie van het recht, opdat de mens niet gedwongen worde om in laatste instantie zijn toevlucht te nemen tot opstand tegen tirannie en onderdrukking’. De opstand der Koerden – de gewapende, bedoel ik – vierde vorige week, op 15 augustus, haar vijfendertigste verjaardag.
De opstand is zeven jaar jonger dan mijn vriend uit Amed. Hij koos voor cultuur en literatuur om te redden wat er te redden valt. Wat kiezen Koerdische jongeren, die in maart voor het eerst stemden en die nu hun stem als waardeloos zien afgedankt? Ze ervoeren wat Emma Goldberg (1869-1940) ooit zei: ‘Als verkiezingen werkelijk iets zouden veranderen, waren ze wel verboden’. Wie houdt ze tegen? Wie stopt ze de Turkse staat eruit te vechten?
