‘Het lijkt hier wel Diyarbakir’, klagen de meeste mensen die ik hier in Dersim (Tunceli) spreek. Alles hebben zij (de koerdische nationalisten) nu in handen tijdens het Munzur festival vinden zij. Het jaarlijks festival dat rond de zomermaanden vier dagen lang heel Dersim op zijn kop zet, wordt volgens velen dit jaar minder bezocht juist om deze reden. En dat terwijl volgens mij nu juist nog meer reden is om dit festival te bezoeken.
De kritiek die er heerst heeft vooral te maken met het ontbreken van de eigenheid van deze streek die slecht of weinig aan bod komt in de programmering en organisatie van het festival. Dersim voert al eeuwenlang oppositie ook binnen de Koerdische strijd. Het past noch in de Turkse staatsideologie noch in de Koerdische nationalistische strijd, lijkt het wel. Het volk in Dersim zal altijd oppositie moeten voeren temeer vanwege hun taal en levensfilosofie, religie.
Eind juli begin augustus zijn de meest drukke dagen in het jaar voor Dersim. De bevolking verdubbelt vanwege het Munzur festival, een cultuur en milieu festival dat dit jaar haar 10-jarig jubileum viert. Vier dagen lang veel muziek, discussiepanels en stands. In het centrum zijn boekenstands en stands met verkoop van etenswaren en andere spullen. Van heinde en verre (binnen en buitenland) zijn mensen hierheen gekomen. Sommigen die uit Diyarbakir hierheen zijn gekomen, slapen zelfs in de auto.
Sinds de laatste paar festivals zijn de meeste lokale mensen teleurgesteld. Ze vinden dat het festival de eigenheid van Dersim in de Koerdische regio niet goed tot uitdrukking laat komen. Zo wordt er hoofdzakelijk het andere Koerdische dialect gesproken –‘het Koerdisch wat ze in Diyarbakir spreken’- en niet het eigen koerdische dialect, worden lokale musici niet goed opgenomen in de programmering en wordt de alevitische cultuur niet uitgedragen. En juist dit laatste is naast de taal (Zazaki/Dimiliki) een belangrijke breekpunt voor veel mensen uit deze regio. Juist om deze alevitische (kizilbas) levensfilosofie maakt het moeilijker voor de Dersimi’s om zich met de andere Koerden te verenigen.
Het is overduidelijk dat de pro-Koerdische partij BDP hier haar zegje heeft, immers de burgemeester is van die partij en de organisatie van het festival ook. Dat de politiek teveel de overhand speelt terwijl het festival een protest tegen de stuwmeren zou moeten zijn, daarover klagen de meeste mensen . En juist dat laatste is volgens mij nu het meest urgente agendapunt voor het festival, omdat nu de consequenties van deze stuwmeren te zien en te merken is. Immers de voltooiing van de eerste aanleg van het stuwmeer is enkele maanden geleden -in de winter- gebeurd. En de gevolgen zijn helaas nu te merken.
Uiteraard ging een van de discussiepanels over de ecologische gevolgen van de stuwmeren projecten. Het steekt als je te horen krijgt dat de handtekeningen zijn gezet door energiebedrijven die de -zogenoemde- elektriciteit zullen opwekken via deze stuwmeren. Maar tegelijkertijd vertelt de deskundige dat een rivier (Munzur in dit geval) de slagadder is. Het pompt leven in dit gebied. Juist alles wat mij van jongs af aan herinnert aan mijn vakanties hier in deze streek, is deze snel stromende wilde rivier, de Munzur. In deze rivier hebben wij mogen zwemmen. Het wilde water kon je alleen verslaan door je mee te laten gaan met de stroming. Je tegen de stroming in verzetten heeft geen zin want je komt niet vooruit. En daar waar wij vroeger altijd zwommen is juist nu het eerste deel aangelegd van het stuwmeer; Het begint vanaf het centrum van de stad waar de rivier Munzur doorheen komt. Volgens sommigen is er geen enkele plek op de wereld die een stuwmeer aanlegt in het centrum van een stad. Het kan niet anders dan dat ik enkele dagen bij moest komen van het ellendige gevoel wat me in greep hield. Het liet me zoals velen hier een aantal dagen niet los. Het is een doodstille meer geworden, de plek waar wij vroeger zwommen. Het geluid van het water is het zwijgen opgelegd.
Het is overduidelijk dat de protesten vanuit Dersim en daarbuiten sterk zijn, maar weinig hout snijden. Nog steeds worden er handtekeningen verzameld om tegen de stuwmeren te protesteren. De handtekeningverzamelaar in het centrum van de stad roept ‘Dames loop niet door maar zet je handtekeningen tegen de stuwmeren’, krijgt van zich langs. ‘Hoezo?, de mensen die het geld van de overheid hebben gekregen*, hebben nu hun villa’s met dat geld gebouwd en bekommeren zich om niks’, roept de voorbijganger die toch een handtekening zet onder het protest. ‘Nee’, roept de handtekeningverzamelaar ‘Er worden er nog meer aangelegd.’
Mijn schrik zit er helemaal in. En juist op de plek waar Munzur een nationaal park status heeft gekregen in 1971, juist ook in dat gedeelte wil men een stuwmeer aanleggen. En uit de panel en gesprekken begrijp ik dat er maar één reden te verzinnen is: Het ecologische evenwicht verstoren. Immers dat zullen de gevolgen zijn als de slagader wordt ontnomen. De Munzur is de slagadder van het gebied. En ik begrijp werkelijk waar niet wat deze staat bezielt. De mensen hier willen deze stuwmeren absoluut niet.
Vijdan Yildirim
* Door de stuwmeer zijn grote gebieden onder water gelopen. Bewoners van deze gebieden waren genoodzaakt te verhuizen en hebben hiervoor een vergoeding gekregen.
vrijdag, 30 juli 2010 15:13 Rudaw.NL
http://www.rudaw.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=4099:munzur-de-slagader-van-dersim&catid=158:zomerblog&Itemid=577